Praca z notebookiem.

Jeśli posiadamy tylko komputer przenośny, oczywiście zainstalujemy na nim wszystkie programy, których używamy. Natomiast w sytuacji, gdy mamy dwa komputery, na dysku notebooka możemy zaoszczędzić sporo miejsca, umieszczając na nim tylko najczęściej używane komponenty programów - resztę funkcji, z których korzystamy, instalujemy na komputerze domowym lub w biurze.

Programy dla Windows można instalować w różnych konfiguracjach - również tak, by dopasować je do możliwości komputerów przenośnych. Gdy na dysku nie ma zbyt wiele wolnego miejsca, najlepiej zainstalować okrojoną wersję programu. Poza tym za pomocą narzędzia Drive Space można skompresować dane znajdujące się na dysku, zachowując w ten sposób więcej wolnej pamięci dyskowej. Notebooki pozwalają ponadto odpowiednio dopasować parametry ekranu i modyfikować właściwości kursora myszy.


*W podróży.
Obsługa notebooków wygląda podobnie jak w przypadku komputerów stacjonarnych. Po otwarciu obudowy włączamy je i po odczekaniu około minuty możemy rozpocząć pracę. Jeśli chcemy wyłączyć komputer tylko na krótki czas, na przykład na kilka minut, najlepiej przełączyć go w tryb oczekiwania. Wówczas wystarczy jedno naciśnięcie klawisza, by przywrócić go do poprzedniego stanu i móc kontynuować pracę dokładnie od miejsca, w którym została przerwana. Dzięki temu nie jest konieczne ponowne uruchamianie Windows wraz z innymi programami, nie wspominając już o zużytej na to tak cennej przecież energii.
Podczas podróży notebook powinien być przenoszony w odpowiedniej torbie, skutecznie chroniącej go przed ewentualnym uszkodzeniem. Na rynku dostępne są tego typu torby wyposażone dodatkowo w oddzielne miejsce na przechowywanie dyskietek, baterii i innych akcesoriów.


*Komputer przenośny w samochodzie.
Komputery przenośne mogą być także używane w samochodzie. Do tego jednak należy znaleźć dla nich odpowiednie miejsce. Poza tym dobrze zaopatrzyć się w specjalną wtyczkę, która umożliwi podłączenie notebooka do gniazda zasilania zapalniczki. Takie rozwiązanie jest zalecane zwłaszcza w sytuacji, gdy zamierzamy korzystać z komputera przez dłuższy czas - na przykład uruchamiając grę, która zajmie dzieci podczas podróży. Jeśli zdarzy się, że będziemy musieli zostawić komputer w samochodzie, najlepiej umieścić go w bagażniku, by nie drażnił wzroku złodziei.


*Praca w samolocie.
Notebooki emitują promieniowanie elektromagnetyczne, które może ujemnie wpływać na działanie elektroniki urządzeń w samolocie. Z tego powodu niemal wszystkie towarzystwa lotnicze zabraniają używania komputerów przenośnych na pokładzie - przynajmniej podczas startu i lądowania.

Notebooki.

Nie każdy komputer to wielka szara skrzynka postawiona na biurku lub stojąca gdzieś pod nim. Równie dobrze może to być bowiem notebook, który obecnie jest w stanie spełnić wszystkie nasze wymagania. Notebooki, czyli komputery przenośne, zajmują tyle miejsca, co kartka formatu A4. Są lekkie, mają płaski i cienki ekran, i mogą czerpać energię z gniazda sieci lub baterii.

Notebook jest idealnym rozwiązaniem dla wszystkich tych, którzy są zmuszeni pracować w trakcie podróży. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, by używać go również w domu - zajmuje mniej miejsca niż komputer typu desktop i można wszędzie z niego korzystać - na przykład na kanapie, na której właśnie wygodnie się rozłożyliśmy. Ekran komputera przenośnego nie migocze i nie emituje promieniowania, dzięki czemu praca z nim jest znacznie mniej szkodliwa niż ze zwykłym monitorem.

Na komputerach przenośnych można uruchamiać te same programy, jak na komputerach stacjonarnych - w tym także oprogramowanie multimedialne, które jest najczęściej dostępne na dyskach CD-ROM, ponieważ nowoczesne notebooki są wystarczająco dobrze wyposażone, by móc im podołać.

Komputery przenośne to maszyny mieszczące bardzo wiele elementów w bardzo małym wnętrzu. Choć są niewielkich rozmiarów i mało ważą, pod względem wydajności potrafią

dorównać modelom typu desktop. Jedne i drugie są wyposażone w te same typy procesorów. Tym samym bez problemu można na nich uruchamiać system Windows i napisane dla niego programy. Ponadto w większości notebooków umieszczane są karty dźwiękowe i napędy CD-ROM. Na dodatek występuje w nich złącze PCMCIA, które umożliwia podłączanie różnych urządzeń peryferyjnych.


*Stacja dokująca - zamienia w jednej chwili notebook w komputer stacjonarny. Umożliwia bowiem przyłączenie zwykłej klawiatury, monitora i drukarki. Notebook jest w nią wsuwany i łączony za pomocą specjalnego portu.


*Notebooki a komputery stacjonarne.
Notebooki różnią się od komputerów typu desktop przede wszystkim mniejszymi rozmiarami klawiatury i monitora. Ekran wyświetlacza w komputerze przenośnym zazwyczaj wystarcza do pracy w podróży - w domu znacznie korzystniej jednak podłączyć do niego zwykły monitor o odpowiedniej wielkości. Do mniejszej klawiatury trzeba się jednak przyzwyczaić, jeśli wcześniej mieliśmy już kontakt z komputerem typu desktop.

Wyniki obliczeń - arkusze kalkulacyjne.

Tabele danych w arkuszach kalkulacyjnych mają tę wadę, że dość szybko rosną. Jeśli więc do arkusza będziemy konsekwentnie każdego dnia wprowadzać informacje dotyczące kosztów utrzymania naszego samochodu, tabela w krótkim czasie stanie się mało przejrzysta. Na szczęście arkusze oferują możliwość ukrywania wierszy i kolumn zawierających mniej ważne informacje. W naszym przypadku warto pozostawić jedynie zsumowane wydatki miesięczne i ogólny koszt poniesiony w ciągu całego roku. Możemy też sprawić, by arkusz wyświetlał komórki z najistotniejszymi informacjami na oddzielnym arkuszu skoroszytu. Taką dodatkową tabelę odpowiednio formatujemy zachowując możliwość szybkiego wydrukowania tego, co dla nas najważniejsze.


Ukrywanie i odkrywanie komórek.
By zwiększyć przejrzystość tabeli, najlepiej ukryć kolumny zawierające komórki o mniejszym znaczeniu. Choć nie będą widoczne i po wydrukowaniu nie pojawią się na papierze, nadal są obecne wraz ze wszystkimi informacjami. Aktualnie pozostają również odniesienia do nich, zawarte w formułach sumujących miesięczne wydatki.


Kopiowanie do innej komórki.
Wiemy już, jak za pomocą kilku kliknięć myszą skopiować zawartość jednej komórki do drugiej. Mechanizm ten funkcjonuje także w sytuacji, w której chcemy skopiować wartość komórek, znajdujących się w różnych arkuszach skoroszytu. Warto pamiętać o tej możliwości. W omawianym przykładzie możemy wprowadzać wszystkie dane w jednym arkuszu, a komórki zawierające formuły sumujące miesięczne koszty umieścić w drugim. Dzięki temu uzyskamy wygodny wgląd w ogólne koszty ponoszone każdego miesiąca.

Inne możliwości - arkusze kalkulacyjne.

Większość arkuszy kalkulacyjnych nie pozostawia użytkownika samemu sobie, oferując wiele gotowych szablonów tabel. Poza tym programy te są często wyposażone w Kreatory, które w znacznym stopniu wspomagają tworzenie tabel. Używając ich trzeba jedynie wiedzieć, jakiego typu dane mają być wprowadzane i do czego mają służyć.


W odwrotnej kolejności...
Z reguły podczas pracy z arkuszem kalkulacyjnym zaczynamy od wprowadzania danych. Następnie dokonujemy obliczeń, by się dowiedzieć, co z nich wynika. W ten sposób nie jesteśmy jednak w stanie stwierdzić, co należałoby zmienić, by uzyskać żądany wynik. Należałoby więc postąpić w odwrotnej kolejności: wprowadzić wartość, jaką chcielibyśmy osiągnąć, a następnie, używając odpowiednich formuł, spróbować obliczyć, jakie dane są potrzebne, by otrzymać taki, czy inny rezultat.


Co by było, gdyby...
Co by było, gdybyśmy spowodowali wypadek i nasza stawka ubezpieczeniowa zostałaby przez to podwyższona? Z całą pewnością nastąpiłby wówczas znaczny wzrost ogólnych kosztów ponoszonych na utrzymanie samochodu. A może jednak znalazłby się sposób, by temu zaradzić - zaoszczędzić na czymś innym, na przykład na paliwie?
Dzięki możliwościom oferowanym przez arkusze kalkulacyjne możemy przeprowadzać analizy danych typu: co by było, gdyby. W taki sposób możliwe jest na przykład sprawdzenie, ile powinniśmy wydać co miesiąc na paliwo, aby ogólne koszty pozostały na mniej więcej stałym poziomie. W tym celu należy podać, która wartość ma się podnieść, a dla której komórki ma zostać obliczona na nowo, aby wysokość poniesionych kosztów w sumie pozostała bez większych zmian.


Transfer danych.
Jeśli nie wystarczają nam proste funkcje bazy danych, w jakie wyposażone są arkusze kalkulacyjne, możemy dokonać transferu wprowadzonych informacji do systemu zarządzania bazami danych. Ponieważ w jednych i drugich programach dane tworzą listę, najczęściej nie ma problemu z ich przenoszeniem.


Arkusze kalkulacyjne a inne programy.
Tabele arkusza możemy również dołączać do plików innych programów, na przykład edytora tekstu. Jeśli dokument tekstowy z umieszczoną tabelą zamierzamy wydrukować tylko raz, wystarczy użyć polecenia Kopiuj i Wklej. Jeżeli jednak dane zawarte w tabeli przeniesionej na przykład do dokumentu Worda mają być drukowane wielokrotnie, a więc automatycznie aktualizowane po każdej zmianie dokonanej w arkuszu, konieczne jest utworzenie połączenia wstawionego obiektu z oryginałem. Oznacza to, że należy skorzystać z techniki OLE. W ten sposób, oprócz tabel możemy też przenosić obrazy i wykresy.

Wykresy - arkusze kalkulacyjne.

Obszerne tabele składające się z wielu kolumn i wierszy nie są zbyt przejrzyste. Na szczęście arkusze kalkulacyjne są wyposażone w możliwość tworzenia wykresów, które co prawda nie są w stanie przedstawić zawartości wszystkich komórek, lecz pozwalają zachować ogólny wgląd przynajmniej w wyniki dokonywanych obliczeń.



Typy wykresów.

Do przedstawiania wartości liczbowych, zawartych często w setkach wierszy i kolumn, służą różne typy wykresów. Najważniejszymi z nich są: słupkowe, kolumnowe i kołowe, które mogą byc prezentowane z efektem dwu- lub trójwymiarowym. Do tworzenia wykresów słupkowych i kolumnowych używane są prostokąty usytuowane w pionie lub poziomie. Wykresy kolumnowe najlepiej nadają się do prezentacji zmian zachodzących w wybranym przedziale czasowym, zaś wykresy kołowe są przeznaczone do przedstawiania wartości bezwzględnych i procentowych, składających się na całość. Poszczególne wartości są reprezentowane przez wyróżnione fragmenty koła.



Wykresy dwu- i trójwymiarowe.

Do przedstawiania prostych ciągów wartości najlepiej używać wykresów dwuwymiarowych (2-W). Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, w których mamy do czynienia z większą liczbą wyświetlanych słupków lub kolumn - wówczas bowiem dodanie efektu trójwymiaru w znacznym stopniu obniża przejrzystość wykresu. Efekt 3-W nadaje się natomiast do starannie dopracowanych prezentacji i wykresów przestrzennych. Dodajmy, że w ich przypadku istnieje też możliwość modyfikowania perspektywy podglądu wykresu.



Formatowanie.

Może się zdarzyć, że czcionka lub jej atrybuty nadane automatycznie przez program w trakcie tworzenia wykresu, mogą nam się nie podobać. Na szczęście mamy możliwość dokonywania zmian wyglądu każdego elementu wykresu. Dotyczy to jego tytułu, który możemy na przykład wyróżnić podkreśleniem, jak i elementów graficznych wykresu, którym możemy nadawać wybrane wzory i kolory wypełnienia oraz krawędzi.

Formatowanie - arkusze kalkulacyjne.

Po wprowadzeniu danych warto poprawić nieco wygląd zawierających je komórek. Do tej pory wszystkie wartości tekstowe były wyrównywane lewostronnie, natomiast liczbowe prawostronnie. Oczywiście można to zmienić. W tym celu należy zaznaczyć całą kolumnę i zdefiniować nowy format dla wybranych w ten sposób komórek - na przykład wyrównanie do środka. W ten sposób najlepiej sformatować nagłówki kolumn - liczby powinny raczej pozostać wyrównane do prawej strony.



Formatowanie komórek.

Arkusz kalkulacyjny oferuje wiele możliwości formatowania zawartości komórek. Większość z nich znamy już z edytora tekstu. Nagłówki kolumn najlepiej wyróżnić za pomocą pogrubienia.

W tabeli danych niektóre informacje możemy jednak wyeksponować również przez odpowiednie sformatowanie samych komórek. Krawędziom komórek zawierających wyniki obliczeń nadaje się często pogrubienie. Możemy również wybrać dla nich inny kolor lub wzór wypełnienia, bądź też zmienić ich wysokość i szerokość.



Autoformatowanie.

Narzędzie autoformatowania znamy już zapewne z edytora tekstu. Funkcja ta pozwala wybrać jeden z gotowych formatów i nadać go zaznaczonemu obszarowi komórek. Przy użyciu tego narzędzia formatowanie całych tabel wykonywane jest szybko i wygodnie - nagłówki kolumn są najczęściej wyróżniane, a reszta tabeli oddzielana obwódką od innych informacji zawartych w danym arkuszu.

Formuły i funkcje - arkusze kalkulacyjne.

Główną zaletą arkuszy kalkulacyjnych jest możliwość automatycznego wykonywania w nich działań podanych w formułach. Na przykładzie obliczania kosztów utrzymania samochodu pokażę teraz, jak w prosty sposób wyliczyć średnie zużycie paliwa na sto kilometrów.


Ponieważ wartość tę obliczamy osobna dla każdego miesiąca, obserwujac jej wahania, jesteśmy w stanie rozpoznać ewentualne defekty techniczne naszego pojazdu. Jedyne, co jest nam do tego potrzebne, to wartości zawarte w kolumnach "km" oraz "Benzyna (litrów)". Jeśli jednak uzyskiwane wyniki mają odpowiadać rzeczywistości, musimy pamiętać, by tankować do pełna, a na stacji benzynowej za każdym razem zapisywać liczbę dolanych litrów i przejechanych kilometrów.


Na początek w pierwszej wolnej komórce kolumny "Litrów/100 km" wpisujemy formułę: "=(D2/B2)*100". D2 to odniesienie do komórki znajdującej się w tym samym wierszu, lecz w kolumnie "Benzyna (litrów)", w której wprowadzamy liczby dolanych litrów paliwa, natomiast B2 oznacza komórkę w kolumnie "km", gdzie wpisujemy liczby przejechanych kilometrów. W wyniku obliczenia tej formuły otrzymujemy średnie zużycie benzyny przypadające na sto kilometrów.

Następnym krokiem jest zaznaczenie komórek kolumny "Litrów/100 km" i wybranie polecenia automatycznego wypełniania w dół. Tym sposobem kopiujemy wpisaną formułę do reszty komórek tej kolumny. Dodajmy, że odniesienia do komórek kolumny "km" są automatycznie dopasowywane, aby wynik formuły uwzględniał wyłącznie wartości znajdujące się w tym samym wierszu.



Praca z funkcjami.

Wykonywanie prostych działań matematycznych to tylko niewielki fragment możliwości arkuszy kalkulacyjnych. Są one bowiem wyposażone w szereg czasami niezwykle skomplikowanych funkcji. A ponieważ wpisywanie ich byłoby także dość trudne, do ich obsługi służy przycisk "fx". Po kliknięciu go na ekranie pojawia się okienko dialogowe z listą dostępnych funkcji. Z kolei wybranie którejś z nich powoduje wyświetlenie kolejnego okienka zawierającego pole do wpisywania formuły oraz informacje na jej temat: do czego służy i w jaki sposób umieścić w niej dane. Formuła może zawierać zarówno liczby, jak i serie adresów komórek zaznaczanych w arkuszu.

Adresy względne i bezwzględne - arkusze kalkulacyjne.

Najczęściej automatyczne dopasowanie odniesień do komórek nowego obszaru danych po skopiowaniu formuły w nowe miejsce jest nam na rękę. Jest to możliwe dlatego, że komórki mają adresy względne. Jeżeli jednak zechcemy, by po skopiowaniu do innej komórki formuła nadal uwzględniała wartość tych samych komórek, co poprzednio, musimy w niej umieścić adresy bezwzględne tych komórek. Dopiero wówczas pozostaną one niezmienione.

Adresy bezwzględne są oznaczane w różny sposób - zależnie od programu. W Excelu służy do tego znak "$", który stawiamy bezpośrednio przed oznaczeniami adresu komórki. Jeżeli jednak o tym zapomnimy - zwłaszcza przy wpisywaniu złożonych-formuł - na ekranie pojawi się komunikat o błędzie.

Wypełnianie - arkusze kalkulacyjne.

Po wpisaniu treści formuły można jej użyć również w odniesieniu do innych wierszy lub kolumn. Arkusz kalkulacyjny dysponuje do tego odpowiednimi funkcjami. Dzięki nim wpisujemy formułę tylko raz. Następnie kopiujemy ją w odpowiednie miejsce pod inną kolumną lub na końcu innego wiersza, a program automatycznie dopasuje występujące w niej odniesienia do komórek - w ten sposób w formule zostanie uwzględniony nowy obszar danych. Aby to się jednak stało, wraz z komórką zawierającą formułę, należy zaznaczyć obszar innych komórek, w których mają się pojawić formuły o odpowiednio dopasowanej treści, wywołać polecenie Edycja / Wypełnij i wybrać opcję W prawo lub W dół.

Obliczenia - arkusze kalkulacyjne.

Formuły matematyczne i obliczenia stanowią podstawowy element pracy z arkuszami kalkulacyjnymi. Po jednokrotnym wprowadzeniu danych możemy przeprowadzać na nich dowolne obliczenia: sumowanie, mnożenie i dzielenie. Arkusze kalkulacyjne oferują jednak nie tylko możliwość wykonywania prostych działań matematycznych. Na przykład Excel świetnie radzi sobie z wykonywaniem złożonych obliczeń statystycznych. Poszczególne wartości liczbowe biorą udział w obliczeniach poprzez odniesienia do komórek, w których się znajdują. Odniesienia te są umieszczane w formułach wraz ze znakami działań matematycznych.



Formuły należy wpisywać w pustych komórkach znajdujących się w odpowiednim miejscu. Jeśli chcemy zsumować wartości wszystkich komórek należących do danej kolumny, formułę sumującą wpisujemy w komórce położonej pod ostatnią komórką zawierającą zliczaną wartość. Aby móc wpisać formułę, należy użyć odpowiedniego znaku, który ją rozpocznie - najczęściej znakiem tym jest "=".

Wprowadzanie danych - arkusze kalkulacyjne.

Po nadaniu kolumnom nazw i sformatowaniu komórek możemy przystąpić do wprowadzania danych. Naturalnie po każdej korekcie wartości będące wynikiem działań zawartych w formułach są automatycznie aktualizowane.

Formatowanie liczb - arkusze kalkulacyjne.

W arkuszach kalkulacyjnych wartości komórek to coś więcej niż tylko liczby. Na przykład Excel umożliwia nadawanie im określonego formatu: walutowego, daty, procentowego czy czasu. Po wybraniu formatu walutowego, oprócz wartości pojawi się także symbol złotego - "zł".

Obliczanie sumy - arkusze kalkulacyjne.

Arkusze kalkulacyjne, takie jak Excel, oferują dwa sposoby sumowania danych zestawianych w wierszach lub kolumnach. Jedną z nich jest podanie w formule adresów komórek (na przykład C2), drugą zaś użycie odpowiedniej nazwy po uprzednim nadaniu jej komórkom zawierającym sumowane wartości.



np. W celu uzyskania sumy wartości znajdujacych się w wierszu wpisujemy formułę : np. "=C2+F2+G2".

Ponieważ jednak oznaczenia te nie są zbyt jasne, co przy wpisywaniu formuły może być powodem popełnienia błędu, znacznie lepiej zaznaczyć kolejno komórki znajdujące się nad każdą z kolumn i w polu Nazwa wpisać dla nich bardziej odpowiednie nazwy, na przykład Data, km, Benzyna, Części, itd. Jeśli teraz wpiszemy "Benzyna (koszt) + Części + OC", od razu będziemy wiedzieć, czego dotyczy suma obliczana w danej komórce. W analogiczny sposób sumujemy wartości wchodzące w skład całej kolumny, obliczając w ten sposób wszystkie wydatki ponoszone co miesiąc na utrzymanie samochodu.

Pierwsze kroki - arkusze kalkulacyjne.

Obszar zastosowań arkuszy kalkulacyjnych jest bardzo szeroki. Programów tego typu używa się do prowadzenia budżetu domowego, śledzenia aktualnych warunków pogodowych, a także wówczas, gdy mamy do czynienia z większą liczbą danych powiązanych ze sobą w formie tabelarycznej.

Dopasowanie szerokości kolumn - arkusze kalkulacyjne.

Po uruchomieniu programu szerokość komórek jest zazwyczaj na tyle wystarczająca, by wyświetlić pierwszych 12 wprowadzonych w nie znaków. Większość wartości liczbowych jest wówczas widoczna. Jednak w przypadku, gdy wpisany tekst jest zbyt długi, jego część wykraczająca poza obszar danej komórki, zostaje przesłonięta zawartością komórki znajdującej się po prawej stronie. Nieco inaczej zachowują się zbyt duże wartości liczbowe, które program zamienia w szereg znaków "#". Szerokość komórek danej kolumny można dopasować na trzy sposoby: chwytając pionową linię nagłówka kolumny i odsuwając ją w prawo, aż pojawi się pełna zawartość we wszystkich jej komórkach; dwukrotnie klikając lewym przyciskiem myszy w górnym prawym rogu pola nagłówka kolumny lub zaznaczając daną kolumnę i wybierając z menu opcję Format / Kolumna / Autodopasowanie obszaru. W dwóch ostatnich przypadkach szerokość kolumny automatycznie dopasuje się do rozmiarów komórki zawierającej najdłuższy tekst.

Wstawianie kolumn i wierszy - arkusze kalkulacyjne.

Nierzadko zdarza się, że po wprowadzeniu do arkusza informacji chcielibyśmy dodać jeszcze kilka liczb, o których zapomnieliśmy. Na szczęście arkusze kalkulacyjne pozwalają dodawać nowe wiersze i kolumny. Służy do tego polecenie Wstaw/Wiersze lub Kolumny. Przed użyciem tej opcji należy jednak wybrać miejsce, w którym chcemy wstawić nowe komórki. W tym celu zaznaczamy kolumnę, która ma się znaleźć na prawo od nowo wstawianej, lub wiersz, nad którym chcemy umieścić nowy. Dopiero po tym wybieramy odpowiednie polecenie menu Wstaw. W analogiczny sposób - przy użyciu polecenia Edycja/ Usuń - usuwamy całe wiersze lub kolumny.