Monday, November 26, 2007

Praca z notebookiem.

Jeśli posiadamy tylko komputer przenośny, oczywiście zainstalujemy na nim wszystkie programy, których używamy. Natomiast w sytuacji, gdy mamy dwa komputery, na dysku notebooka możemy zaoszczędzić sporo miejsca, umieszczając na nim tylko najczęściej używane komponenty programów - resztę funkcji, z których korzystamy, instalujemy na komputerze domowym lub w biurze.

Programy dla Windows można instalować w różnych konfiguracjach - również tak, by dopasować je do możliwości komputerów przenośnych. Gdy na dysku nie ma zbyt wiele wolnego miejsca, najlepiej zainstalować okrojoną wersję programu. Poza tym za pomocą narzędzia Drive Space można skompresować dane znajdujące się na dysku, zachowując w ten sposób więcej wolnej pamięci dyskowej. Notebooki pozwalają ponadto odpowiednio dopasować parametry ekranu i modyfikować właściwości kursora myszy.


*W podróży.
Obsługa notebooków wygląda podobnie jak w przypadku komputerów stacjonarnych. Po otwarciu obudowy włączamy je i po odczekaniu około minuty możemy rozpocząć pracę. Jeśli chcemy wyłączyć komputer tylko na krótki czas, na przykład na kilka minut, najlepiej przełączyć go w tryb oczekiwania. Wówczas wystarczy jedno naciśnięcie klawisza, by przywrócić go do poprzedniego stanu i móc kontynuować pracę dokładnie od miejsca, w którym została przerwana. Dzięki temu nie jest konieczne ponowne uruchamianie Windows wraz z innymi programami, nie wspominając już o zużytej na to tak cennej przecież energii.
Podczas podróży notebook powinien być przenoszony w odpowiedniej torbie, skutecznie chroniącej go przed ewentualnym uszkodzeniem. Na rynku dostępne są tego typu torby wyposażone dodatkowo w oddzielne miejsce na przechowywanie dyskietek, baterii i innych akcesoriów.


*Komputer przenośny w samochodzie.
Komputery przenośne mogą być także używane w samochodzie. Do tego jednak należy znaleźć dla nich odpowiednie miejsce. Poza tym dobrze zaopatrzyć się w specjalną wtyczkę, która umożliwi podłączenie notebooka do gniazda zasilania zapalniczki. Takie rozwiązanie jest zalecane zwłaszcza w sytuacji, gdy zamierzamy korzystać z komputera przez dłuższy czas - na przykład uruchamiając grę, która zajmie dzieci podczas podróży. Jeśli zdarzy się, że będziemy musieli zostawić komputer w samochodzie, najlepiej umieścić go w bagażniku, by nie drażnił wzroku złodziei.


*Praca w samolocie.
Notebooki emitują promieniowanie elektromagnetyczne, które może ujemnie wpływać na działanie elektroniki urządzeń w samolocie. Z tego powodu niemal wszystkie towarzystwa lotnicze zabraniają używania komputerów przenośnych na pokładzie - przynajmniej podczas startu i lądowania.

Notebooki.

Nie każdy komputer to wielka szara skrzynka postawiona na biurku lub stojąca gdzieś pod nim. Równie dobrze może to być bowiem notebook, który obecnie jest w stanie spełnić wszystkie nasze wymagania. Notebooki, czyli komputery przenośne, zajmują tyle miejsca, co kartka formatu A4. Są lekkie, mają płaski i cienki ekran, i mogą czerpać energię z gniazda sieci lub baterii.

Notebook jest idealnym rozwiązaniem dla wszystkich tych, którzy są zmuszeni pracować w trakcie podróży. Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, by używać go również w domu - zajmuje mniej miejsca niż komputer typu desktop i można wszędzie z niego korzystać - na przykład na kanapie, na której właśnie wygodnie się rozłożyliśmy. Ekran komputera przenośnego nie migocze i nie emituje promieniowania, dzięki czemu praca z nim jest znacznie mniej szkodliwa niż ze zwykłym monitorem.

Na komputerach przenośnych można uruchamiać te same programy, jak na komputerach stacjonarnych - w tym także oprogramowanie multimedialne, które jest najczęściej dostępne na dyskach CD-ROM, ponieważ nowoczesne notebooki są wystarczająco dobrze wyposażone, by móc im podołać.

Komputery przenośne to maszyny mieszczące bardzo wiele elementów w bardzo małym wnętrzu. Choć są niewielkich rozmiarów i mało ważą, pod względem wydajności potrafią

dorównać modelom typu desktop. Jedne i drugie są wyposażone w te same typy procesorów. Tym samym bez problemu można na nich uruchamiać system Windows i napisane dla niego programy. Ponadto w większości notebooków umieszczane są karty dźwiękowe i napędy CD-ROM. Na dodatek występuje w nich złącze PCMCIA, które umożliwia podłączanie różnych urządzeń peryferyjnych.


*Stacja dokująca - zamienia w jednej chwili notebook w komputer stacjonarny. Umożliwia bowiem przyłączenie zwykłej klawiatury, monitora i drukarki. Notebook jest w nią wsuwany i łączony za pomocą specjalnego portu.


*Notebooki a komputery stacjonarne.
Notebooki różnią się od komputerów typu desktop przede wszystkim mniejszymi rozmiarami klawiatury i monitora. Ekran wyświetlacza w komputerze przenośnym zazwyczaj wystarcza do pracy w podróży - w domu znacznie korzystniej jednak podłączyć do niego zwykły monitor o odpowiedniej wielkości. Do mniejszej klawiatury trzeba się jednak przyzwyczaić, jeśli wcześniej mieliśmy już kontakt z komputerem typu desktop.

Sunday, October 28, 2007

Wyniki obliczeń - arkusze kalkulacyjne.

Tabele danych w arkuszach kalkulacyjnych mają tę wadę, że dość szybko rosną. Jeśli więc do arkusza będziemy konsekwentnie każdego dnia wprowadzać informacje dotyczące kosztów utrzymania naszego samochodu, tabela w krótkim czasie stanie się mało przejrzysta. Na szczęście arkusze oferują możliwość ukrywania wierszy i kolumn zawierających mniej ważne informacje. W naszym przypadku warto pozostawić jedynie zsumowane wydatki miesięczne i ogólny koszt poniesiony w ciągu całego roku. Możemy też sprawić, by arkusz wyświetlał komórki z najistotniejszymi informacjami na oddzielnym arkuszu skoroszytu. Taką dodatkową tabelę odpowiednio formatujemy zachowując możliwość szybkiego wydrukowania tego, co dla nas najważniejsze.


Ukrywanie i odkrywanie komórek.
By zwiększyć przejrzystość tabeli, najlepiej ukryć kolumny zawierające komórki o mniejszym znaczeniu. Choć nie będą widoczne i po wydrukowaniu nie pojawią się na papierze, nadal są obecne wraz ze wszystkimi informacjami. Aktualnie pozostają również odniesienia do nich, zawarte w formułach sumujących miesięczne wydatki.


Kopiowanie do innej komórki.
Wiemy już, jak za pomocą kilku kliknięć myszą skopiować zawartość jednej komórki do drugiej. Mechanizm ten funkcjonuje także w sytuacji, w której chcemy skopiować wartość komórek, znajdujących się w różnych arkuszach skoroszytu. Warto pamiętać o tej możliwości. W omawianym przykładzie możemy wprowadzać wszystkie dane w jednym arkuszu, a komórki zawierające formuły sumujące miesięczne koszty umieścić w drugim. Dzięki temu uzyskamy wygodny wgląd w ogólne koszty ponoszone każdego miesiąca.

Saturday, October 27, 2007

Inne możliwości - arkusze kalkulacyjne.

Większość arkuszy kalkulacyjnych nie pozostawia użytkownika samemu sobie, oferując wiele gotowych szablonów tabel. Poza tym programy te są często wyposażone w Kreatory, które w znacznym stopniu wspomagają tworzenie tabel. Używając ich trzeba jedynie wiedzieć, jakiego typu dane mają być wprowadzane i do czego mają służyć.


W odwrotnej kolejności...

Z reguły podczas pracy z arkuszem kalkulacyjnym zaczynamy od wprowadzania danych. Następnie dokonujemy obliczeń, by się dowiedzieć, co z nich wynika. W ten sposób nie jesteśmy jednak w stanie stwierdzić, co należałoby zmienić, by uzyskać żądany wynik. Należałoby więc postąpić w odwrotnej kolejności: wprowadzić wartość, jaką chcielibyśmy osiągnąć, a następnie, używając odpowiednich formuł, spróbować obliczyć, jakie dane są potrzebne, by otrzymać taki, czy inny rezultat.


Co by było, gdyby...
Co by było, gdybyśmy spowodowali wypadek i nasza stawka ubezpieczeniowa zostałaby przez to podwyższona? Z całą pewnością nastąpiłby wówczas znaczny wzrost ogólnych kosztów ponoszonych na utrzymanie samochodu. A może jednak znalazłby się sposób, by temu zaradzić - zaoszczędzić na czymś innym, na przykład na paliwie?
Dzięki możliwościom oferowanym przez arkusze kalkulacyjne możemy przeprowadzać analizy danych typu: co by było, gdyby. W taki sposób możliwe jest na przykład sprawdzenie, ile powinniśmy wydać co miesiąc na paliwo, aby ogólne koszty pozostały na mniej więcej stałym poziomie. W tym celu należy podać, która wartość ma się podnieść, a dla której komórki ma zostać obliczona na nowo, aby wysokość poniesionych kosztów w sumie pozostała bez większych zmian.


Transfer danych.
Jeśli nie wystarczają nam proste funkcje bazy danych, w jakie wyposażone są arkusze kalkulacyjne, możemy dokonać transferu wprowadzonych informacji do systemu zarządzania bazami danych. Ponieważ w jednych i drugich programach dane tworzą listę, najczęściej nie ma problemu z ich przenoszeniem.


Arkusze kalkulacyjne a inne programy.
Tabele arkusza możemy również dołączać do plików innych programów, na przykład edytora tekstu. Jeśli dokument tekstowy z umieszczoną tabelą zamierzamy wydrukować tylko raz, wystarczy użyć polecenia Kopiuj i Wklej. Jeżeli jednak dane zawarte w tabeli przeniesionej na przykład do dokumentu Worda mają być drukowane wielokrotnie, a więc automatycznie aktualizowane po każdej zmianie dokonanej w arkuszu, konieczne jest utworzenie połączenia wstawionego obiektu z oryginałem. Oznacza to, że należy skorzystać z techniki OLE. W ten sposób, oprócz tabel możemy też przenosić obrazy i wykresy.

Friday, August 31, 2007

Wykresy - arkusze kalkulacyjne.

Obszerne tabele składające się z wielu kolumn i wierszy nie są zbyt przejrzyste. Na szczęście arkusze kalkulacyjne są wyposażone w możliwość tworzenia wykresów, które co prawda nie są w stanie przedstawić zawartości wszystkich komórek, lecz pozwalają zachować ogólny wgląd przynajmniej w wyniki dokonywanych obliczeń.



Typy wykresów.

Do przedstawiania wartości liczbowych, zawartych często w setkach wierszy i kolumn, służą różne typy wykresów. Najważniejszymi z nich są: słupkowe, kolumnowe i kołowe, które mogą byc prezentowane z efektem dwu- lub trójwymiarowym. Do tworzenia wykresów słupkowych i kolumnowych używane są prostokąty usytuowane w pionie lub poziomie. Wykresy kolumnowe najlepiej nadają się do prezentacji zmian zachodzących w wybranym przedziale czasowym, zaś wykresy kołowe są przeznaczone do przedstawiania wartości bezwzględnych i procentowych, składających się na całość. Poszczególne wartości są reprezentowane przez wyróżnione fragmenty koła.



Wykresy dwu- i trójwymiarowe.

Do przedstawiania prostych ciągów wartości najlepiej używać wykresów dwuwymiarowych (2-W). Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, w których mamy do czynienia z większą liczbą wyświetlanych słupków lub kolumn - wówczas bowiem dodanie efektu trójwymiaru w znacznym stopniu obniża przejrzystość wykresu. Efekt 3-W nadaje się natomiast do starannie dopracowanych prezentacji i wykresów przestrzennych. Dodajmy, że w ich przypadku istnieje też możliwość modyfikowania perspektywy podglądu wykresu.



Formatowanie.

Może się zdarzyć, że czcionka lub jej atrybuty nadane automatycznie przez program w trakcie tworzenia wykresu, mogą nam się nie podobać. Na szczęście mamy możliwość dokonywania zmian wyglądu każdego elementu wykresu. Dotyczy to jego tytułu, który możemy na przykład wyróżnić podkreśleniem, jak i elementów graficznych wykresu, którym możemy nadawać wybrane wzory i kolory wypełnienia oraz krawędzi.

Formatowanie - arkusze kalkulacyjne.

Po wprowadzeniu danych warto poprawić nieco wygląd zawierających je komórek. Do tej pory wszystkie wartości tekstowe były wyrównywane lewostronnie, natomiast liczbowe prawostronnie. Oczywiście można to zmienić. W tym celu należy zaznaczyć całą kolumnę i zdefiniować nowy format dla wybranych w ten sposób komórek - na przykład wyrównanie do środka. W ten sposób najlepiej sformatować nagłówki kolumn - liczby powinny raczej pozostać wyrównane do prawej strony.



Formatowanie komórek.

Arkusz kalkulacyjny oferuje wiele możliwości formatowania zawartości komórek. Większość z nich znamy już z edytora tekstu. Nagłówki kolumn najlepiej wyróżnić za pomocą pogrubienia.

W tabeli danych niektóre informacje możemy jednak wyeksponować również przez odpowiednie sformatowanie samych komórek. Krawędziom komórek zawierających wyniki obliczeń nadaje się często pogrubienie. Możemy również wybrać dla nich inny kolor lub wzór wypełnienia, bądź też zmienić ich wysokość i szerokość.



Autoformatowanie.

Narzędzie autoformatowania znamy już zapewne z edytora tekstu. Funkcja ta pozwala wybrać jeden z gotowych formatów i nadać go zaznaczonemu obszarowi komórek. Przy użyciu tego narzędzia formatowanie całych tabel wykonywane jest szybko i wygodnie - nagłówki kolumn są najczęściej wyróżniane, a reszta tabeli oddzielana obwódką od innych informacji zawartych w danym arkuszu.

Formuły i funkcje - arkusze kalkulacyjne.

Główną zaletą arkuszy kalkulacyjnych jest możliwość automatycznego wykonywania w nich działań podanych w formułach. Na przykładzie obliczania kosztów utrzymania samochodu pokażę teraz, jak w prosty sposób wyliczyć średnie zużycie paliwa na sto kilometrów.


Ponieważ wartość tę obliczamy osobna dla każdego miesiąca, obserwujac jej wahania, jesteśmy w stanie rozpoznać ewentualne defekty techniczne naszego pojazdu. Jedyne, co jest nam do tego potrzebne, to wartości zawarte w kolumnach "km" oraz "Benzyna (litrów)". Jeśli jednak uzyskiwane wyniki mają odpowiadać rzeczywistości, musimy pamiętać, by tankować do pełna, a na stacji benzynowej za każdym razem zapisywać liczbę dolanych litrów i przejechanych kilometrów.


Na początek w pierwszej wolnej komórce kolumny "Litrów/100 km" wpisujemy formułę: "=(D2/B2)*100". D2 to odniesienie do komórki znajdującej się w tym samym wierszu, lecz w kolumnie "Benzyna (litrów)", w której wprowadzamy liczby dolanych litrów paliwa, natomiast B2 oznacza komórkę w kolumnie "km", gdzie wpisujemy liczby przejechanych kilometrów. W wyniku obliczenia tej formuły otrzymujemy średnie zużycie benzyny przypadające na sto kilometrów.

Następnym krokiem jest zaznaczenie komórek kolumny "Litrów/100 km" i wybranie polecenia automatycznego wypełniania w dół. Tym sposobem kopiujemy wpisaną formułę do reszty komórek tej kolumny. Dodajmy, że odniesienia do komórek kolumny "km" są automatycznie dopasowywane, aby wynik formuły uwzględniał wyłącznie wartości znajdujące się w tym samym wierszu.



Praca z funkcjami.

Wykonywanie prostych działań matematycznych to tylko niewielki fragment możliwości arkuszy kalkulacyjnych. Są one bowiem wyposażone w szereg czasami niezwykle skomplikowanych funkcji. A ponieważ wpisywanie ich byłoby także dość trudne, do ich obsługi służy przycisk "fx". Po kliknięciu go na ekranie pojawia się okienko dialogowe z listą dostępnych funkcji. Z kolei wybranie którejś z nich powoduje wyświetlenie kolejnego okienka zawierającego pole do wpisywania formuły oraz informacje na jej temat: do czego służy i w jaki sposób umieścić w niej dane. Formuła może zawierać zarówno liczby, jak i serie adresów komórek zaznaczanych w arkuszu.

Adresy względne i bezwzględne - arkusze kalkulacyjne.

Najczęściej automatyczne dopasowanie odniesień do komórek nowego obszaru danych po skopiowaniu formuły w nowe miejsce jest nam na rękę. Jest to możliwe dlatego, że komórki mają adresy względne. Jeżeli jednak zechcemy, by po skopiowaniu do innej komórki formuła nadal uwzględniała wartość tych samych komórek, co poprzednio, musimy w niej umieścić adresy bezwzględne tych komórek. Dopiero wówczas pozostaną one niezmienione.

Adresy bezwzględne są oznaczane w różny sposób - zależnie od programu. W Excelu służy do tego znak "$", który stawiamy bezpośrednio przed oznaczeniami adresu komórki. Jeżeli jednak o tym zapomnimy - zwłaszcza przy wpisywaniu złożonych-formuł - na ekranie pojawi się komunikat o błędzie.

Wednesday, August 22, 2007

Wypełnianie - arkusze kalkulacyjne.

Po wpisaniu treści formuły można jej użyć również w odniesieniu do innych wierszy lub kolumn. Arkusz kalkulacyjny dysponuje do tego odpowiednimi funkcjami. Dzięki nim wpisujemy formułę tylko raz. Następnie kopiujemy ją w odpowiednie miejsce pod inną kolumną lub na końcu innego wiersza, a program automatycznie dopasuje występujące w niej odniesienia do komórek - w ten sposób w formule zostanie uwzględniony nowy obszar danych. Aby to się jednak stało, wraz z komórką zawierającą formułę, należy zaznaczyć obszar innych komórek, w których mają się pojawić formuły o odpowiednio dopasowanej treści, wywołać polecenie Edycja / Wypełnij i wybrać opcję W prawo lub W dół.

Obliczenia - arkusze kalkulacyjne.

Formuły matematyczne i obliczenia stanowią podstawowy element pracy z arkuszami kalkulacyjnymi. Po jednokrotnym wprowadzeniu danych możemy przeprowadzać na nich dowolne obliczenia: sumowanie, mnożenie i dzielenie. Arkusze kalkulacyjne oferują jednak nie tylko możliwość wykonywania prostych działań matematycznych. Na przykład Excel świetnie radzi sobie z wykonywaniem złożonych obliczeń statystycznych. Poszczególne wartości liczbowe biorą udział w obliczeniach poprzez odniesienia do komórek, w których się znajdują. Odniesienia te są umieszczane w formułach wraz ze znakami działań matematycznych.



Formuły należy wpisywać w pustych komórkach znajdujących się w odpowiednim miejscu. Jeśli chcemy zsumować wartości wszystkich komórek należących do danej kolumny, formułę sumującą wpisujemy w komórce położonej pod ostatnią komórką zawierającą zliczaną wartość. Aby móc wpisać formułę, należy użyć odpowiedniego znaku, który ją rozpocznie - najczęściej znakiem tym jest "=".

Thursday, August 16, 2007

Wprowadzanie danych - arkusze kalkulacyjne.

Po nadaniu kolumnom nazw i sformatowaniu komórek możemy przystąpić do wprowadzania danych. Naturalnie po każdej korekcie wartości będące wynikiem działań zawartych w formułach są automatycznie aktualizowane.

Formatowanie liczb - arkusze kalkulacyjne.

W arkuszach kalkulacyjnych wartości komórek to coś więcej niż tylko liczby. Na przykład Excel umożliwia nadawanie im określonego formatu: walutowego, daty, procentowego czy czasu. Po wybraniu formatu walutowego, oprócz wartości pojawi się także symbol złotego - "zł".

Obliczanie sumy - arkusze kalkulacyjne.

Arkusze kalkulacyjne, takie jak Excel, oferują dwa sposoby sumowania danych zestawianych w wierszach lub kolumnach. Jedną z nich jest podanie w formule adresów komórek (na przykład C2), drugą zaś użycie odpowiedniej nazwy po uprzednim nadaniu jej komórkom zawierającym sumowane wartości.



np. W celu uzyskania sumy wartości znajdujacych się w wierszu wpisujemy formułę : np. "=C2+F2+G2".

Ponieważ jednak oznaczenia te nie są zbyt jasne, co przy wpisywaniu formuły może być powodem popełnienia błędu, znacznie lepiej zaznaczyć kolejno komórki znajdujące się nad każdą z kolumn i w polu Nazwa wpisać dla nich bardziej odpowiednie nazwy, na przykład Data, km, Benzyna, Części, itd. Jeśli teraz wpiszemy "Benzyna (koszt) + Części + OC", od razu będziemy wiedzieć, czego dotyczy suma obliczana w danej komórce. W analogiczny sposób sumujemy wartości wchodzące w skład całej kolumny, obliczając w ten sposób wszystkie wydatki ponoszone co miesiąc na utrzymanie samochodu.

Pierwsze kroki - arkusze kalkulacyjne.

Obszar zastosowań arkuszy kalkulacyjnych jest bardzo szeroki. Programów tego typu używa się do prowadzenia budżetu domowego, śledzenia aktualnych warunków pogodowych, a także wówczas, gdy mamy do czynienia z większą liczbą danych powiązanych ze sobą w formie tabelarycznej.

Friday, July 27, 2007

Dopasowanie szerokości kolumn - arkusze kalkulacyjne.

Po uruchomieniu programu szerokość komórek jest zazwyczaj na tyle wystarczająca, by wyświetlić pierwszych 12 wprowadzonych w nie znaków. Większość wartości liczbowych jest wówczas widoczna. Jednak w przypadku, gdy wpisany tekst jest zbyt długi, jego część wykraczająca poza obszar danej komórki, zostaje przesłonięta zawartością komórki znajdującej się po prawej stronie. Nieco inaczej zachowują się zbyt duże wartości liczbowe, które program zamienia w szereg znaków "#". Szerokość komórek danej kolumny można dopasować na trzy sposoby: chwytając pionową linię nagłówka kolumny i odsuwając ją w prawo, aż pojawi się pełna zawartość we wszystkich jej komórkach; dwukrotnie klikając lewym przyciskiem myszy w górnym prawym rogu pola nagłówka kolumny lub zaznaczając daną kolumnę i wybierając z menu opcję Format / Kolumna / Autodopasowanie obszaru. W dwóch ostatnich przypadkach szerokość kolumny automatycznie dopasuje się do rozmiarów komórki zawierającej najdłuższy tekst.

Wstawianie kolumn i wierszy - arkusze kalkulacyjne.

Nierzadko zdarza się, że po wprowadzeniu do arkusza informacji chcielibyśmy dodać jeszcze kilka liczb, o których zapomnieliśmy. Na szczęście arkusze kalkulacyjne pozwalają dodawać nowe wiersze i kolumny. Służy do tego polecenie Wstaw/Wiersze lub Kolumny. Przed użyciem tej opcji należy jednak wybrać miejsce, w którym chcemy wstawić nowe komórki. W tym celu zaznaczamy kolumnę, która ma się znaleźć na prawo od nowo wstawianej, lub wiersz, nad którym chcemy umieścić nowy. Dopiero po tym wybieramy odpowiednie polecenie menu Wstaw. W analogiczny sposób - przy użyciu polecenia Edycja/ Usuń - usuwamy całe wiersze lub kolumny.

Wednesday, July 25, 2007

Najważniejsze pojęcia - arkusze kalkulacyjne.

*Arkusze - oddzielne strony zawierające wprowadzone informacje.



*Obszar roboczy - zbiór oddzielnych skoroszytów łączący je we wspólny projekt.



*Komórki - poszczególne pola przechowujące dane.



*Tekst - kombinacja cyfr, znaków nienumerycznych i spacji wewnątrz komórki.



*Wartość - liczba wprowadzona do komórki.



*Formuła - obliczenie składające się z funkcji, znaków i działań i adresów komórek przechowujących wartości liczbowe.



*Adres komórki - odniesienie do konkretnej komórki. Adres "B23" oznacza komórkę
znajdującą się na przecięciu kolumny B i wiersza 23.

Tuesday, July 24, 2007

Typy danych w arkuszach kalkulacyjnych.

Komórki arkusza mogą zawierać trzy rodzaje informacji: tekst, wartości liczbowe i formuły. Tekst wpisuje się przeważnie w komórkach na początku wiersza lub kolumny i służy do oznaczania przechowywanych w nich informacji. Formuły są używane do wykonywania obliczeń na wartościach liczbowych zawartych w różnych komórkach.

Arkusze kalkulacyjne

Arkusze kalkulacyjne to niezastąpione narzędzie przy dokonywaniu dowolnego rodzaju obliczeń. Jeśli chcemy się dowiedzieć, ile wydajemy co miesiąc na utrzymanie samochodu, wystarczy, że użyjemy do tego odpowiedniego programu.

Jednym z najbardziej rozpowszechnionych arkuszy kalkulacyjnych jest Excel firmy Microsoft, oferowany z edytorem tekstu i bazą danych w pakiecie Office. Program ten świetnie nadaje się do wykonywania większości zadań związanych z liczeniem, choć na rynku są również dostępne bardziej wyspecjalizowane produkty, przeznaczone do ściśle określonych zastosowań.

Dokumenty Excela to skoroszyty podzielone na pojedyncze arkusze. Strukturą przypominają bazy danych programu Access. Składają się z komórek, których rzędy tworzą wiersze - w poziomie, i kolumny - w pionie. Komórki wierszy najczęściej przechowują informacje na temat danej pozycji, natomiast w kolumnach mieszczą się komórki z danymi tego samego typu, odnoszącymi się do kolejnych pozycji.

Sunday, July 22, 2007

Zbiory danych. W bazach danych.

Nawet w przypadku, gdy sami nie przejawiamy ochoty do zbierania danych, warto czasem przyjrzeć się dostępnym programom (zwłaszcza shareware'owym), którym nierzadko towarzyszą jakieś zbiory danych. Mogą to być informacje dotyczące kempingów w całej Europie, trasy wycieczek rowerowych czy wreszcie przepisy na wino. W większości przypadków istnieje możliwość uzupełniania zawartych w nich danych własnymi pozycjami.

Inne bazy danych

Każdy kolekcjoner potrzebuje jakiejś bazy danych. Na rynku dostępnych jest wiele wyspecjalizowanych programów zarządzających bazami informacji na temat kaset wideo, znaczków pocztowych, książek lub czasopism. Na brak odpowiednich pozycji nie mogą też narzekać miłośnicy gotowania, dla których przeznaczone są ponadto programy pomocnicze, doradzające na przykład, co można przygotować na bazie produktów znajdujących się aktualnie w lodówce. Poza tym komputerowym przepisom kulinarnym towarzyszą nierzadko funkcje przeliczające ilość składników przygotowania potraw dla podanej liczby osób.

Oprócz wspomnianych programów istnieją też bazy danych przeznaczone dla fanów piłki nożnej. Pozwalają one na bieżąco śledzić wyniki rozgrywanych spotkań i stan punktacji poszczególnych drużyn.

Saturday, July 21, 2007

Zbiory płyt CD

Wśród shareware'owych programów zarządzających bazami danych nie brak też przeznaczonych do obsługi zbiorów płyt CD. Pamiętajmy jednak, że istnieje też inne wyjście, jeśli chodzi o płyty z nagraną muzyką: wraz z Windows dostarczany jest program o nazwie Odtwarzacz CD, który jest również wyposażony w moduł obsługi danych dotyczących płyt.

Tuesday, July 17, 2007

Bazy adresowe

Najczęstszym zastosowaniem baz danych jest zbieranie i zarządzanie adresami. Jednak przed zakupem jakiegokolwiek programu należy dokładnie sprawdzić, czy sprosta on wszystkim naszym wymaganiom i czy odpowiada nam jego struktura danych.

Jednym z istotniejszych narzędzi gotowych baz danych są funkcje eksportu informacji na przykład do edytorów tekstu. Jeśli opcja taka istnieje, z reguły nie powinniśmy mieć problemu z wykorzystaniem danych w korespondencji seryjnej - często wystarczy kilka kliknięć myszą, by utworzyć grupę listów zaadresowanych do wybranych osób.

Zastosowania.

Nie każdemu, kto zamierza zbierać jakieś informacje, opłaca się od razu kupować profesjonalny system zarządzania bazami danych. Często bowiem wystarczy skorzystać z gotowych programów, których ścisłym przeznaczeniem jest zbieranie i zarządzanie danymi określonego typu: adresami, informacjami na temat posiadanych książek, kaset wideo czy płyt CD. Programy tego typu są znacznie tańsze, gdyż przeważnie są dostępne jako shareware. Programy służące do zarządzania informacjami określonego typu charakteryzują się najczęściej stałą strukturą. Zanim trafiają na rynek, korzysta z nich wiele osób - dlatego w większości przypadków stanowią one doskonały wybór. Główną zaletą tego rodzaju programów jest fakt, iż użytkownik nie musi zastanawiać się nad strukturą bazy danych - po uruchomieniu programu można natychmiast przystąpić do wprowadzania informacji.

Korespondencja seryjna

Jeśli często zdarza nam się pisać listy, dzięki naszej adresowej bazie danych możemy zaoszczędzić nieco czasu i wysiłku. Przy wysyłaniu listu o takiej samej lub podobnej treści do wielu różnych adresatów - jest to tak zwana korespondencja seryjna - możemy bowiem sięgnąć do informacji zawartych w bazie danych. Imię, nazwisko i adres wybranych osób zostaną w takim przypadku automatycznie umieszczone w odpowiednich miejscach.

Saturday, July 14, 2007

Znaki zastąpienia

* Zastępuje dowolny ciąg znaków. Po podaniu "(041)*" program odnajduje wszystkie numery telefonów zawierające numer kierunkowy 041.



? Zastępuje pojedynczy znak. Na przykład wpisanie tekstu "Ko?ek" spowoduje odszukanie wyrazów "Kotek", "Kołek", "Korek" itd.



# Zastępuje pijedyncze cyfry.

Wyszukiwanie z użyciem znaku zastąpienia

Dodatkowe możliwości wyszukiwania pojawiają się, gdy użyjemy znaku zastąpienia. Załóżmy, że chcemy wiedzieć, kto z naszych znajomych będzie obchodził urodziny w lipcu. Zaznaczamy więc kolumnę "Data urodzin", wywołujemy funkcję wyszukiwania i przy Znajdź wpisujemy: "*07*". Cyfra ta oznacza lipiec, natomiast gwiazdki to znaki zastąpienia. Nakazują one programowi, by zignorował wszystkie znaki stojące przed i po tekście "07", czyli odnoszące się do konkretnego dnia i roku. W ten sposób powstanie lista osób, które urodziły się w lipcu, lecz dowolnego dnia i dowolnego roku.

Wyszukiwanie informacji w bazie danych.

Teraz w naszej bazie danych wszystkie nazwiska są ułożone zgodnie z porządkiem alfabetycznym. Jeśli więc potrzebny jest nam adres któregoś ze znajomych, odnajdujemy jego nazwisko wraz z kompletem informacji na jego temat. W przypadku prostej bazy adresowej nie sprawi nam to większego problemu. Jeżeli jednak miałaby to być znacznie dłuższa lista, wyszukiwanie informacji należy pozostawić komputerowi.



W tym celu umieszczamy kursor w kolumnie "Nazwisko", wywołujemy funkcję Edycja / Znajdź (Ctrl +F) i w wyświetlonym okienku dialogowym w polu Znajdź wpisujemy nazwisko osoby, której dane nas interesują. Po tym możemy kazać sobie kolejno wyświetlać wszystkie rekordy zawierające podane nazwisko.



Funkcja wyszukiwania oferuje ponadto możliwość odnajdywania dowolnego ciągu znaków, a więc na przykład fragmentu nazwiska. Załóżmy, że znamy jedynie imię poszukiwanej osoby i pierwszą sylabę nazwiska. W takiej sytuacji mamy dwa wyjścia: albo zaznaczyć kolumnę "Imię", wywołać funkcję wyszukiwania, wpisać znane nam imię i sprawdzić wszystkie rekordy, w których ono występuje lub też zaznaczyć kolumnę "Nazwisko", przy Znajdź wpisać tylko dwie sylaby,k na przykłąd "Kowal", i z rozwijalnej listy przy Dopasuj wybrać Część pola - wówczas program będzie się zatrzymywał na wszystkich rekordach, w których w nazwisku występuje podany tekst, a więc: Kowalski, Kowalewski, Kowalczyk itd.

Sortowanie złożone

Systemy zarządzania bazami danych oferują także możliwość sortowania rekordów według kilku kolumn. Do wykonywania sortowania złożonego służą filtry. Załóżmy na przykład, że w naszej bazie danych adresowych występują nazwiska o takim samym brzmieniu. Powtarzające się nazwiska powinny więc zostać dodatkowo ułożone zgodnie z porządkiem alfabetycznym imion. Odpowiednią kolejność definiujemy za pomocą zaawansowanego filtru sortowania. Wtedy program najpierw posortuje dane zgodnie z alfabetyczną kolejnością nazwisk, a następnie rekordy zawierające takie same nazwiska zgodnie z porządkiem alfabetycznym występujących przy nich imion. Dzięki temu spośród kilku Kowalskich pierwszy będzie Adam, druga Ewa, trzeci Michał itd.

Wednesday, July 11, 2007

Filtry

System zarządzania bazami danych potrafi też wykonywać znacznie bardziej skomplikowane zadania. Między innymi możemy na przykład uzyskać listę znajomych, którzy mieszkają w Szczecinie i posiadają telefon. Aby jednak było to możliwe, wśród pól naszej bazy muszą się znaleźć: "Miasto", "Numer telefonu". W takiej sytuacji wystarczy jedynie wskazać programowi, jakie rekordy nas interesują - i takie też otrzymamy po zastosowaniu odpowiedniego filtru. System zarządzania przeprowadza bowiem sortowanie wszystkich pozycji bazy, wybierając z niej tylko te, które spełniają podane przez nas warunki. Sortowanie takie nazywane jest filtrowaniem. Wyselekcjonowane rekordy mogą być następnie udostępnione przez maskę formularza lub też przedstawione w postaci nowej tabeli.

Sortowanie i wyszukiwanie.

Kiedy mamy już własną bazę danych, na przykład adresów, wszystkie pozycje możemy dowolnie sortować i wyszukiwać interesujące nas informacje. W przypadku elektronicznej kartoteki kolejność wprowadzania rekordów do tabeli lub formularza nie ma większego znaczenia, ponieważ w każdej chwili mamy możliwość docydowania, w jaki sposób wszystkie informacje mają zostać posortowane. Aby to zrobić, wystarczy zaznaczyć wybraną kolumnę (pole), a następnie wywołąć polecenie Rekordy /Sortuj. Określamy przy tym również porządek sortowania według kolejności alfabetycznej: malejąco lub rosnąco. Sortowanie odbywa się wówczas na bazie wybranej kolumny. Jeśli przed jego wykonaniem nie zaznaczymy żadnej kolumny, program automatycznie wybierze kolumnę pierwszą.

Tuesday, July 10, 2007

Umieszczanie grafiki.

Bazy danych zawierające wyłącznie tekst i ciągi liczb - zwłaszcza w przypadku prywatnych zbiorów informacji - nie wyglądają zbyt atrakcyjnie. Na szczęście nowsze systemy zarządzania bazami danych dysponują możliwością umieszczania w zbiorach również obiektów OLE (łączenie i osadzanie obiektów). Dzięki użyciu OLE możemy w Windows łączyć ze sobą dokumenty tekstowe, elementy graficzne i dźwięk.



Dlatego właśnie, tworząc własną bazę danych, warto pomyśleć o dołączeniu do zwykłych informacji grafiki lub obiektów dźwiękowych. Na przykład w książce adresowej możemy umieścić zeskanowane zdjęcia naszych znajomych. W tym celu jednak w odpowiedni sposób należy zaprojektować formularz, w którym znajdzie się również miejsce dla grafiki. Po przejściu do programu obrabiającego grafikę bądź dźwięk przygotowujemy obraz lub obiekt dźwiękowy, po czym kopiujemy go do formularza - oczywiście do pola o odpowiednim typie. Dołączona grafika albo dźwięk uczynią naszą adresową bazę danych znacznie bardziej atrakcyjną.

Import i eksport.

Jeśli utworzyliśmy listę danych w edytorze tekstu lub arkuszu kalkulacyjnym, a chcielibyśmy zarządzać nią w bardziej wygodny sposób, możemy dokonać eksportu tych informacji do systemu zarządzania bazami danych. Dzięki temu zaoszczędzimy mnóstwo czasu i wysiłku, jaki musielibyśmy włożyć w ponowne wpisanie wszystkich pozycji w odpowiednim programie zarządzającym bazami danych. Poza tym transfer istniejacych danych pozwoli nam uniknąć ewentualnych pomyłek podczas ponownego ich wprowadzania.

Maski wprowadzania.

Praca z bazami danych możliwa jest w dwóch trybach. W pierwszym baza danych przedstawiona jest w postaci tabeli - wówczas wszystkie informacje widoczne jako kolejne wiersze podzielone są pionowymi kolumnami. W drugim trybie na ekranie wyświetlane są jedynie pola bieżącego rekordu - tak dzieje się w przypadku użycia maski wprowadzania, czyli formularza.



Widok tabeli nadaje się właściwie wyłącznie do wprowadzania danych. Użytkownik wpisuje informacje w kolejnych komórkach pól, przechodząc między nimi dzięki naciskaniu klawisza Tab. Jeśli w trakcie podawania danych pojawi się błąd, należy wrócić do pola i usunąć lub skorygować dokonany wpis. System zarządzania bazami danych sprawdza przy tym, czy wpisywane informacje odpowiadają typowi bieżącego pola. Na przykład próba wprowadzania wartości tekstowej do pola typu liczbowego zakończy się niepowodzeniem i wyświetlaniem przez program okienka z komunikatem o błędzie.

Monday, July 09, 2007

Modyfikowanie struktury bazy.

Jeśli w trakcie korzystania z bazy danych zauważymy, że potrzebne będzie dodatkowe pole, nic nie stoi na przeszkodzie, by je dodać. Może to być na przykład pole zawierające numery telefonów komórkowych, które dodajemy do naszej starej bazy danych. Z drugiej strony równie dobrze możemy też usuwać zbędne pola danych. Ale uwaga! Wszystkie zawarte w nich informacje zostaną wówczas bezpowrotnie utracone. W istniejących bazach danych możemy także modyfikować nazwy i rozmiary pól.

Typy pól.

Pola służą do budowania logicznej struktury bazy danych.
Stąd w jednej bazie mogą się znaleźć dane następujących typów:


  • Tekst
Typ tekstowy jest używany najczęściej. Pola tego typu mogą zawierać dowolne znaki dostępne na klawiaturze. Ponieważ jednak również cyfry interpretowane są w nich jako tekst, na danych wprowadzonych do pól tekstowych nie jest możliwe przeprowadzanie jakichkolwiek obliczeń.


  • Liczba
Pola numeryczne pozwalają na wpisywanie wyłącznie wartości liczbowych. Powinniśmy z nich korzystać w dwóch przypadkach: kiedy zamierzamy wykonywać obliczenia na liczbach lub kiedy wartościami danej kategorii mają być wyłącznie cyfry - na przykład kod pocztowy.


  • Tak/Nie
Typ używany do wybierania między dwiema możliwościami. Możemy użyć go na przykład do odróżnienia towarów, które znajdują się jeszcze w magazynie od tych, które już się skończyły. W takim przypadku w polu "Zapas" znajdą się odpowiednio wartości: Tak i Nie. Kiedy zechcemy sprawdzić, jakie produkty mamy jeszcze w magazynie, wystarczy posortować wszystkie rekordy według pola "Zapas".


  • Memo
Typ danych, który najlepiej nadaje się do wprowadzania komentarza na temat danego rekordu. Pola memo jako jedyne nie są ograniczone liczbą znaków - praktycznie możemy więc umieszczać w nich tekst o dowolnej długości.


  • Obiekt OLE
Wiele z baz danych pracujących w systemie Windows potrafi obsługiwać typ o nazwie OLE. Służy on do przechowywania danych pochodzących z innych programów - na przykład plików dźwiękowych lub grafiki.

Automatyczne wypełnianie pól.

Nierzadko zdarza się, że w wielu polach tej samej kategorii pojawia się ta sama wartość. Załóżmy na przykład, że wszyscy nasi znajomi mieszkają we Wrocławiu - wówczas w bazie danych adresowych pole "Miasto" zawsze powinno zawierać słowo "Wrocław". Aby podczas wprowadzania danych słowo to pojawiało się automatycznie, wpisujemy je dla pola "Miasto" przy opcji Wartość domyślna. Jeśli w trakcie wpisywania nowych informacji zajdzie potrzeba umieszczenia nazwy innego miasta, usuwamy "Wrocław" i wpisujemy nowy tekst.



"15643" to nie tekst.
W bazie danych pola z numerycznym typem danych służą między innymi do automatycznego wykonywania obliczeń. Dzięki temu można utworzyć bazę danych towarów, w której ceny poszczególnych pozycji będą mnożone przez liczbę zamówień. Oczywiście w takim przypadku żadne z tego typu pól nie może zawierać wartości tekstowych. Tworząc strukturę bazy danych należy więc zwrócić uwagę, by obliczenia nie były dokonywane na wartościach tych pól, które mogą zawierać tekst.

Thursday, July 05, 2007

Tworzenie bazy danych.

Jeśli chcemy mieć własną komputerową książkę adresową, musimy wpierw utworzyć nową bazę danych. W naszym przypadku niech to będzie zbiór adresów. Każdy rekord w naszej bazie danych odpowiada jednej pozycji w książce adresowej, a pola, z których się składa, to kolejne kategorie informacji tworzące komplet danych na temat jednej osoby. Zanim utworzymy bazę danych, musimy się najpierw zastanowić, jakich pól będziemy potrzebować. Najlepiej wypisać je na kartce papieru. Dopiero po tym zakładamy nową bazę i definiujemy jej pola. W programie zarządzającym bazami danych - jak Access, wchodzącymi wraz z edytorem tekstu Word i arkuszem kalkulacyjnym Excel w skład pakietu biurowego firmy Microsoft - każda baza danych to oddzielna tabela. Nazwy kolumn tabeli są jednocześnie nazwami pól, a każdy wypełniony wiersz to jeden rekord.



Wszystko na swoim miejscu...
W polach danych umieszczane są informacje zawsze tego samego typu, na przykład w polu o nazwie "Numer telefonu" nigdy nie pojawi się nazwisko. Dzięki temu zostaje zachowana logiczna struktura bazy. Naturalnie przy wpisywaniu istnieje niebezpieczeństwo pomylenia pola i wprowadzenia informacji w nieodpowiednie miejsce. W przypadku pola przechowującego numery telefonów możemy się przed tym zabezpieczyć, wybierając dla niego typ numeryczny. Wówczas będą mogły się w nim znaleźć wyłącznie wartości liczbowe. Inne typy pól to Data/Godzina i Walutowy. Oczywiście pole nie może przyjmować nieskończenie wielu informacji. Dlatego przy tworzeniu bazy danych dla każdego pola konieczne jest zdefiniowanie maksymalnej liczby wprowadzanych znaków. Dla imienia i nazwiska wystarczy wartość 20. W MS Access należy w tym celu wpisać 20 w polu opcji Rozmiar pola. Rozmiary pól powinny być dopasowane do naszych rzeczywistych potrzeb, aby bez powodu nie zwiększały rozmiaru pliku. Pamiętajmy, że w trakcie zapisywania bazy danych każde pole zajmuje w pamięci dokładnie tyle miejsca, ile znaków może maksymalnie pomieścić - niezależnie od tego, ile zawiera w rzeczywistości.

Ukryte bazy danych.

Proste funkcje pozwalające tworzyć zbiory informacji zawarte są także w edytorach tekstu i arkuszach kalkulacyjnych. Na przykład narzędzie do tworzenia korespondencji seryjnej w Wordzie opiera się na utworzonej liście nazwisk i adresów, pozwalając zaoszczędzić sporo czasu przy adresowaniu listów. Bazy danych dostępne są też w postaci samodzielnych programów - na przykład wraz z modemem otrzymujemy czasami oprogramowanie służące do przechowywania listy numerów faksów i telefonów.

Wednesday, July 04, 2007

Jaka baza danych?

Samodzielne systemy zarządzające są stosunkowo drogie. Przeciętnemu użytkownikowi powinny jednak wystarczyć programy oferowane z edytorem tekstu i arkuszem kalkulacyjnym w pakietach biurowych MS Office. Przy dokonywaniu zakupu nowego komputera warto zwrócić uwagę, jakie oprogramowanie otrzymujemy wraz z nim.

Co jest potrzebne...

Systemy zarządzające nie stawiają wysokich wymagań sprzętowych. Jeśli na naszym komputerze może funkcjonować Windows, nie powinno też być problemu z wykorzystaniem go do tworzenia baz danych. Oczywiście bardzo duże zbiory informacji, zwłaszcza zawierające obiekty graficzne, wymagają większej pamięci operacyjnej, a do sprawnego wyszukiwania informacji - szybkiego procesora.

Wyspecjalizowane bazy danych.

Systemy zarządzania otwierają przed użytkownikiem niemal nieograniczone możliwości tworzenia baz danych, pozwalając dopasowywać je do jego indywidualnych wymagań. Istnieją jednak programy o zdefiniowanej strukturze, które służą do wprowadzania danych o ściśle sprecyzowanym profilu. Może to więc być lista płyt kompaktowych, kaset wideo, fotografii czy wreszcie adresów. W przeciwieństwie do gotowych baz danych systemy zarządzające zmuszają użytkownika do samodzielnego zaprojektowania struktury zbioru, choć naturalnie istnieje wiele szablonów, na których można się oprzeć. Istotną ich zaletą jest natomiast elastyczność i uniwersalność - pozwalają bowiem na budowanie baz danych dowolnego typu i o znacznie wyższym stopniu złożoności.

Informacje - bez granic...

Przy tradycyjnym przechowywaniu informacji - na papierze, miejsce dla wpisywanych danych jest z reguły określone z góry. W takim przypadku musimy zapisywać tylko najważniejsze informacje. Najgorsze są jednak poprawki: każda ewentualna korekta to skreślenie nieaktualnych danych i wpisanie nowych, często obok lub na zaklejonym miejscu skreślenia. Mimo najlepszych chęci z czasem każda książka adresowa stanie się mało przejrzysta.
Komputerowe bazy danych mają natomiast tę przewagę, iż pozwalają na poprawianie, dopisywanie i usuwanie dowolnej liczby informacji. Większość systemów zarządzania bazami danych pozwala ponadto przechowywać w jednym zbiorze tysiące rekordów. A dzięki ogromnej szybkości wyszukiwania w nich informacji w naszych bazach możemy umieszczać nawet te dane, z których korzystamy rzadko.

Sunday, July 01, 2007

Typy baz danych.

Bazy danych dzielą się na hierarchiczne i relacyjne. Hierarchiczne bazy danych to takie, w których wszystkie informacje zapisywane są w postaci jednego zbioru. W przypadku tego rodzaju list możliwe jest ich sortowanie i proste wyszukiwanie danych, na przykład ciągu znaków "Kowalski", "Jan" czy "Jan Kowalski we Wrocławiu". Hierarchicznych baz danych nie można natomiast łączyć ze sobą, by uzyskać dokładne informacje według zadanych kryteriów.
W przeciwieństwie do nich relacyjne bazy danych są znacznie bardziej elastyczne. W ich przypadku wszystkie informacje nie są zapisywane w postaci jednej bazy danych, lecz w oddzielnych tabelach. Następnie dane znajdujące się w kilku zbiorach mogą być ze sobą łączone. Przykładem relacyjnej bazy danych mogą być dwa oddzielne zbiory z informacjami o naszych znajomych: w jednej mamy adresy wszystkich znajomych, w drugiej zaś nazwiska tylko tych, którym wysyłamy kartki z życzeniami. Wspólnym polem w obu bazach będzie wówczas to, które zawiera nazwiska. W tej sytuacji na co dzień używamy bazy z adresami, natomiast z nadejściem świąt skorzystamy z obu: z drugiej zawierającej nazwiska osób mających otrzymać kartki, i z pierwszej, w której przechowujemy adresy wszystkich znajomych. Lącząc obie bazy uzyskamy nazwiska i adresy tylko tych osób, ktorym prześlemy życzenia świąteczne.

Budowa bazy danych.

Baza danych jest złożona z różnych elementów. Najważniejszym z nich jest rekord podzielony na kilka pól, w których są przechowywane informacje poszczególnych kategorii. Na przykład w książce adresowej każdy rekord to zbiór informacji na temat jednej osoby. Składa się on z kilku pól przechowujących takie informacje, jak: imię, nazwisko, adres, numer telefonu itp. W każdym polu zapisywane są dane oddzielnej kategorii. Dzięki temu komputerowe bazy danych umożliwiają szybkie sortowanie rekordów według poszczególnych kategorii lub wyszukiwanie informacji w obrębie tylko wybranych pól.
Wiele systemów zarządzania bazami danych oferuje możliwość tworzenia masek wprowadzania danych, które służą do bardziej wygodnego wprowadzania nowych informacji. Naturalnie można z nich zrezygnować i wpisywać dane do bazy wyświetlanej w postaci tabelarycznej.

Co to są bazy danych.

Być możenie nie zdarzyło nam się jeszcze pracować z bazą danych, choć w domu z pewnością mamy jakieś zbiory informacji - notatnik z adresami czy listę płyt CD. Każdy tego typu zbiór zawiera określone informacje: w książce adresowej znajdują się nazwiska i adresy naszych znajomych, a na liście kompaktów tytuły płyt, nazwiska wykonawców, tytuły poszczególnych utworów i czas ich trwania. Kolejne pozycje listy tworzone są na podstawie tego samego schematu - z łatwością możemy je więc zorganizować w postaci bazy danych.
Komputerowe bazy danych nie różnią się w zasadzie od list sporządzanych na papierze. Są to bowiem długie listy lub pola z informacjami na określony temat. Jednakże w przeciwieństwie do informacji zapisywanych na papierze, istotą komputerowych zbiorów danych jest sposób, w jaki mogą być one sortowane i przeszukiwane. Programy służące do przechowywania informacji nazywane są systemami zarządzania bazami danych (DBMS). Ich zdaniem jest zarządzanie nawet największymi zbiorami informacji.

Bazy danych.

Jedynym z pierwszych zastosowań komputerów były bazy danych - elektroniczne kartoteki o określonej strukturze, służące do przechowywania informacji. Ich główna zaleta to możliwość szybkiego sortowania i wyszukiwania wprowadzonych informacji - szybkiego, gdyż jednym i drugim zajmuje się komputer.
Wyobraźmy sobie na przykład książkę telefoniczną - w wydaniu tradycyjnym i w postaci komputerowej bazy danych.
W pierwszym przypadku odnalezienie interesujących nas informacji zajmuje często sporo czasu, zwłaszcza, jeśli znamy tylko imię i adres poszukiwanej osoby. Zupełnie inaczej wygląda to jednak w komputerowej książce telefonicznej, w której podajemy odpowiednie kryteria i już po kilku sekundach otrzymujemy wszystkie numery należące do abonentów o podanym przez nas imieniu i adresie.
Choć bazy danych znajdują zastosowanie przede wszystkim w świecie biznesu, nierzadko są również wykorzystywane przez prywatnych użytkowników. Najczęściej są to zbiory adresów, przepisów kulinarnych, płyt wideo, kompaktowych i kaset magnetofonowych.

Saturday, June 30, 2007

Wejście i wyjście...

Często używane urządzenia wejściowe i wyjściowe zużywają się z czasem i stają coraz bardziej zabrudzone. Kiedy więc zdarzy się, że klawiatura czy mysz zaczynają odmawiać posłuszeństwa, należy przede wszystkim poddać je gruntowemu czyszczeniu. Jeżeli jednak zakłócenia w pracy nie chcą ustąpić, jedynym wyjściem pozostaje zakup nowych, nierzadko znacznie ulepszonych urządzeń.



Klawiatura.
Zużyte sprężyny znajdujące się pod wytartymi i zabrudzonymi klawiszami klawiatury nie ułatwiają pisania. Doprowadzenie klawiatury do porządku nie zawsze jest opłacalne - czasami znacznie lepiej kupić nową. Jeśli zdecydujemy się na taki krok, powinniśmy skorzystać z okazji i zaopatrzyć się w ergonomiczną klawiaturę opracowaną specjalnie dla Windows. Jest ona wyposażona w dodatkowe klawisze ułatwiające pracę z tym systemem operacyjnym i uruchamianymi w nim programami. W klawiaturze tego typu poszczególne klawisze są podzielone na dwa bloki obsługiwane oddzielnie przez prawą i lewą dłoń. Tym samym podczas pisania obie ręce ułożone są w bardziej naturalny sposób niż w przypadku pracy na standardowej klawiaturze.



Stara mysz...
Wprawdzie mechanika myszy nie jest zbyt skomplikowana, ale i ona odmawia z czasem posłuszeństwa. Powodem tego jest przede wszystkim brud osadzający się wewnątrz myszy. Naturalnie wpływa to ujemnie na jej funkcjonalność. Kiedy kursor czyszczonej przez nas całkiem niedawno myszy przestanie reagować na jej ruchy, oznacza to, że trzeba dokonać zakupu nowego urządzenia.



Joysticki...
Fani gier komputerowych często korzystają z joysticka. Jest on niezbędny na przykład w przypadku symulatorów lotu i wielu innych gier, których sterowanie za pomocą tego przyrządu jest znacznie dokładniejsze niż przy użyciu klawiatury. Joystick przyłączamy do portu gier znajdującego się na tylnej ściance obudowy komputera. Nie zapominamy też o zainstalowaniu dla niego odpowiedniego oprogramowania.



Drukarki...
Jeśli posiadana przez nas drukarka spełnia nasze oczekiwania, nawet gdy jest to tylko drukarka igłowa, nie ma żadnego powodu, by kupować nową. Od czasu do czasu wystarczy jedynie wymienić w niej taśmę barwiącą. Sytuacja zmienia się, gdy zechcemy drukować w kolorze - wówczas zdecydowanie najlepszym wyborem jest kolorowa drukarka atramentowa. Może się też zdarzyć, że najważniejsza będzie dla nas szybkość - powinniśmy wtedy sięgnąć po drukarkę laserową.

MULTIMEDIA. Karta dźwiękowa. Napęd CD-ROM

Jeśli kładziemy duży nacisk na oprawę dźwiękową programów, rozbudowa powinna głównie dotyczyć ulepszenia komponentów systemu odpowiadających za dźwięk w komputerze: głośników i kart dźwiękowych oferowanych często w kompletach. Komplety takie są jednak przeznaczone dla mniej wymagających użytkowników. Znaczną poprawę w jakości dźwięku odczujemy kupując aktywne głośniki wyposażone we własny wzmacniacz - wówczas jedynym ograniczeniem będą możliwości karty dźwiękowej.



Karta dźwiękowa.
Jednym z elementów nowoczesnych kart dźwiękowych jest syntezator, który generuje dźwięki znakomicie naśladujące instrumenty muzyczne. Wiele kart dźwiękowych wyposażonych jest w gniazda dla dodatkowych modułów pamięci lub procesora efektów specjalnych. Jego możliwości możemy zwiększyć przez rozszerzenie pamięci Wavetable.



Napęd CD-ROM.
Z pewnością nasz komputer jest wyposażony w napęd CD-ROM. Starsze urządzenia pracujące z podwójną lub poczwórną prędkością są jednak zbyt wolne jak na dzisiejsze warunki. Do zastosowań multimedialnych najlepiej nadają się szybsze modele - o 24-krotnej prędkości. Korzystanie z nich umożliwi płynne odtwarzanie dźwięku, jak i sekwencji wideo, ponieważ pliki, które je zawierają, będą mogły być odczytywane z dysków CD-ROM w wystarczająco krótkim czasie.

Monday, June 25, 2007

Karta graficzna. Monitor.

Kiedy jakość obrazu wydaje nam się niewystarczająca, w większości przypadków najlepszym rozwiązaniem jest wymiana karty graficznej. Nowa karta charakteryzować się będzie nie tylko wyższą rozdzielczością (pozwoli wyświetlać na monitorze dokładniejszy obraz), ale i większą częstotliwością odświeżania obrazu na ekranie monitora - obraz jest bardziej stabilny, a tym samym mniej męczący dla oczu. Ponadto monitor pracujący z nowszą kartą graficzną może wyświetlać jednocześnie większą liczbę barw.
Naturalnie, jeśli zależy nam tylko na rozszerzeniu palety wyświetlanych kolorów, wystarczy rozbudować pamięć wideo aktualnie używanej karty graficznej, o ile jest to możliwe. Informacje na ten temat znajdują się w dokumentacji karty.


Monitor...
Zanim zdecydujecie się na zakup nowej karty graficznej, powinniście sprawdzić, czy używany przez was monitor będzie w stanie wykorzystać jej możliwości. W instrukcji obsługi monitora podawane są z reguły wszystkie jego parametry techniczne, między innymi maksymalna rozdzielczość i częstotliwość odświeżania, z jakimi może on wyświetlać obraz. Jeżeli parametry te dokładnie odpowiadają możliwościom starej karty graficznej, konieczna będzie wymiana również monitora - inaczej jakość obrazu nie poprawi się wcale. W razie wątpliwości zabieramy instrukcję obsługi monitora do sprzedawcy, u którego chcemy kupić nową kartę graficzną. Z pewnością doradzi nam, co najlepiej zrobić w danym przypadku.

Friday, June 22, 2007

Procesor. Płyta główna. Szybkość przetwarzania danych.

Procesor, nazywany również CPU (Central Processing Unit, centralna jednostka obliczeniowa) to serce każdego komputera. Od niego w głównej mierze zależy, z jaką szybkością system jest w stanie przetwarzać dane. Przodkiem dzisiejszych procesorów Pentium był układ 8086 wprowadzony w 1978 roku. Jego następcy to: 80286, 386 i 486. Procesory każdej nowej generacji są znacznie wydajniejsze i szybsze od swych poprzedników.




*Procesor a szybkość przetwarzania danych...
Szybkość procesora decyduje o tym, jak efektywnie dane są przetwarzane przez programy komputerowe. Jednak przez większość czasu procesor znajduje się w stanie bezczynności, ponieważ zmuszony jest czekać na informacje odczytywane z twardego dysku, a następnie ładowane do pamięci operacyjnej. Dlatego nawet stare komputery z procesorem 486 taktowanym zegarem o częstotliwości 100 MHz, lecz zaopatrzone w odpowiednia ilość pamięci operacyjnej mogą być bardziej wydajne, niż pecet wyposażony w szybszy procesor, lecz ze zbyt małą ilością RAM-u. Stąd zakup nowszego procesora jest opłacalny dopiero w momencie, kiedy w komputerze mamy dość pamięci operacyjnej, a mimo to jego szybkość wydaje nam się niewystarczająca.



* Płyta główna...
Najważniejszą częścią komputera jest jego płyta główna. To na niej właśnie umieszczony jest procesor i wszystkie inne elektroniczne części oraz gniazda dla kart rozszerzeń.
W płytach głównych starszego typu - na przykład w systemach z procesorami 8086 czy 80286 - procesory były wbudowane na stałe. W ich przypadku wymiana jednostki centralnej była więc albo niezwykle trudna, albo w ogóle niemożliwa. Dopiero później pojawił się pomysł, by na płytach umieszczać gniazda, w które można by wkładać różnego typu procesory 386 - od najwolniejszego 386 SX do najszybszego 386 DX. Następnie pojawiły się procesory 486, Pentium i Pentium II, które jednak każdorazowo wymagały użycia innego typu płyt.
W przypadku płyt głównych dla systemów z procesorem 486 posunięto się o krok dalej - możliwe jest bowiem umieszczanie na nich nie tylko szybszych procesorów tej samej generacji 486, ale również jednostki bardziej rozwiniętej technologicznie - Pentium-Overdrive.



* Najpierw sprawdzamy...
Na rynku mamy niezwykle bogatą ofertę zarówno płyt głównych, jak i samych procesorów. Z tego powodu przed zakupem nowego procesora koniecznie trzeba upewnić się u sprzedawcy, czy dany element będzie współpracował z posiadaną przez nas płytą i czy będzie do tego konieczne wykonanie dodatkowych kroków, na przykład zmodyfikowanie wewnętrznych ustawień systemu. Wszelkie informacje na temat płyty głównej znajdziemy w jej dokumentacji.

Thursday, June 21, 2007

Dyski twarde.

Jeśli komputer ma więcej niż dwa, trzy lata, najprawdopodobniej pojemność jego twardego dysku nie przekracza 500 megabajtów. Na obecne warunki jest to zdecydowanie za mało, ponieważ po zainstalowaniu kilku nowych programów zacznie brakować na nim miejsca. Najlepszym rozwiązaniem jest w takiej sytuacji dokupienie drugiego dysku o pojemności co najmniej 2 GB, jednak już po jakimś czasie ponownie zaczniemy potrzebować dodatkowej pamięci dyskowej.



Przenoszenie danych na nowy dysk...
Po zakupie nowego dysku dobrze jest przenieść nań wszystkie pliki z dotychczas używanego, ponieważ nowsze modele są z reguły szybsze. O zainstalowanie nowego dysku i przegranie wszystkich plików możemy poprosić jego sprzedawcę.



Kompresja dysku...
Brak miejsca na dysku nie zawsze musi oznaczać konieczność zakupu nowego napędu. Windows oferuje program o nazwie DriveSpace, po użyciu którego możliwe jest nawet podwojenie pamięci dyskowej. DriveSpace kompresuje dane na dysku, udostępniając w ten sposób więcej wolnego miejsca. Wadą tego rozwiązania jest jednak spowolnienie pracy systemu, ponieważ zapisywane i odczytywane pliki przed użyciem muszą być kompresowane i dekompresowane, a to zabiera nieco czasu.



Sterowanie dyskiem twardym...
Twardy dysk wymaga kontrolera służącego do sterowania jego pracą. Na płytach głównych starszego typu, kontrolery - nazywane też sterownikami dysku - znajdują się na oddzielnej karcie rozszerzeń. W modelach produkowanych obecnie sterowniki mieszczą się na płycie głównej. Wraz z wkroczeniem komputerów osobistych do biur i domów standardem kontrolerów twardych dysków stał się IDE (Integrated Device Electronics). W jego przypadku cała elektronika mieści się w dysku - zadaniem kontrolera jest jedynie przekazywanie do niego informacji na temat tego, gdzie znajdują się dane. IDE znacznie ułatwił pracę na komputerach osobistych i przyczynił się do rozpowszechnienia twardych dysków. Kontroler IDE pozwala jednak na przyłączenie tylko jednego dysku, którego pojemność nie może być ponadto większa niż 528 megabajtów.
Jeżeli mamy zamiar pracować z jednym dyskiem o większej pojemności lub kilkoma czy też z napędem CD-ROM, musimy zaopatrzyć się w kontroler typu EIDE (Enhanced Integrated Device Electronics). Sterowniki EIDE współpracują zarówno z napędami IDE, jak i EIDE, umożliwiając podłączenie maksymalnie czterech urządzeń. Obecnie kontroler EIDE znajduje się na większości płyt głównych - wbudowany na stałe, choć nadal istnieje możliwość kupienia go na dodatkowej karcie rozszerzeń. Kontroler komunikuje się z dyskiem za pośrednictwem płaskiego kabla danych.


Rozbudowa do SCSI...
SCSI (wymawiaj: skazi; Small Computer Systems Interface) to drugi obok EIDE standard sterowania twardym dyskiem i innymi podobnymi urządzeniami. Główna różnica między nimi polega na tym, że do kontrolera SCSI możliwe jest podłączenie każdego urządzenia SCSI - twardego dysku, napędu CD-ROM, skanera itd. Poza tym jeden kontroler SCSI jest w stanie obsłużyć do 16 różnych urządzeń. Jeśli więc planujemy znaczne rozszerzenie możliwości naszego komputera, powinniśmy zdecydować się na SCSI. W tym celu należy zakupić kartę ze sterownikiem i odpowiedniego typu napędy. W porównaniu z EIDE system oparty na SCSI jest jednak znacznie droższy.

Tuesday, June 19, 2007

Kiedy rozbudować?

Rozbudowa peceta może być czasem bardziej kosztowna, niż zakup nowego komputera. Poniżej podaję kilka przypadków, w których częściowa tylko odnowa jest lepszym rozwiązaniem od zaopatrzenia się w całkiem nowy sprzęt.



* Komputer pracuje zbyt wolno...
Za wydajność komputera jest odpowiedzialnych wiele czynników. Najczęściej prędkość jego pracy spowalnia zbyt mała pamięć operacyjna. Jej rozszerzenie opłaci się zawsze, gdy pojemność RAM-u naszego komputera jest mniejsza niż 16 MB.
Jeżeli system jest zbyt wolny przy pamięci większej od 24 MB, należy wymienić procesor, co przeważnie będzie nas mniej kosztować, niż zaopatrzenie się w nowe urządzenie.




* Pojemność twardego dysku jest za mała...
Większość starszych komputerów wyposażona jest w dyski o pojemności mniejszej niż 500 MB. Jeżeli instalujemy nowe programy lub korzystamy z zapisanych na CD-ROM-ach, z całą pewnością pojemność ta jest zbyt mała. W takiej sytuacji najlepiej dokupić drugi twardy dysk - naturalnie zachowując stary, z którego możemy nadal korzystać.




* Słaba jakość obrazu...
Kiedy szybkość komputera jest odpowiednia, lecz nie jesteśmy zadowoleni z jakości obrazu, jedynym wyjaśnieniem jest wymiana karty graficznej. Przed zakupem nowej należy jednak sprawdzić, czy będzie ona poprawnie współpracować z używanym przez nas monitorem.




* Zła jakość dźwięku...
Jeśli dźwięk w uruchamianych grach brzmi zbyt metalicznie lub sztucznie, winą za taki stan rzeczy należy obarczyć kartę dźwiękową. Niektóre karty pozwalają na rozbudowę pamięci Wavetable, dzięki czemu jakość dźwięku może się nieco poprawić.



* Nowe możliwości...
Rozbudowa komputera nie zawsze musi oznaczać wymianę starych elementów. Instalowanie dodatkowych kart rozszerzeń otwiera często nowe możliwości. Istnieją na przykład karty, które umożliwiają odbieranie programów telewizyjnych na ekranie monitora. Innym często używanym urządzeniem jest modem. Przed zakupem tego typu kart powinniśmy jednak upewnić się, czy nasz komputer oferuje odpowiednio wysoką wydajność. Jeśli dokupienie karty rozszerzeń ma pociągnąć za sobą dokonanie dodatkowej rozbudowy, nierzadko lepszym rozwiązaniem będzie zakup nowego komputera.

Programy zwiększające pamięć operacyjną.

Na rynku dostępne są programy, które symulują większy od rzeczywistego rozmiar pamięci RAM. Zasada ich działania jest prosta: dane ładowane do pamięci operacyjnej natychmiast poddawane są kompresji, zajmując w niej mniej miejsca. Za pomocą tej metody możliwe jest wprawdzie załadowanie większej ilości informacji, natomiast na zwiększenie wydajności systemu nie powinniśmy raczej liczyć - kompresja i dekompresja załadowanych danych zajmują bowiem tyle czasu, że uzyskiwanie dostępu do nich przez procesor jest znacznie spowolnione. Generalnie najlepszym rozwiązaniem pozostaje więc nadal dokupienie dodatkowych modułów pamięci.

Sunday, June 17, 2007

Serwis.

Ceny układów RAM stopniowo maleją. Dlatego coraz mniejszym kosztem możemy wyposażyć komputer w coraz większą pamięć operacyjną. Warto o tym pamiętać przy dokonywaniu jakiejkolwiek rozbudowy peceta. Jeżeli obawiamy się własnoręcznie uzupełnić system nowymi modułami, powinniśmy zwrócić się o pomoc do sprzedawcy, co w sumie, nawet przy konieczności poniesienia dodatkowych kosztów, nadal stanowić będzie najtańszy sposób na podwyższenie wydajności systemu.

Układy pamięci RAM.

Pamięć operacyjna mieści się w niewielkich układach na płytkach typu SIMM (Single Inline Memory Module). Układy SIMM osadza się w specjalnych gniazdach na płycie głównej. Różnią się między sobą pojemnością, liczbą styków i czasem dostępu. Przy rozszerzaniu pamięci najlepiej wyjąć z gniazda jeden z układów i zabrać go do sklepu, w którym chcemy kupić dodatkowe kości pamięci. Przed dokonaniem rozbudowy należy najpierw sprawdzić, jakie układy mamy aktualnie umieszczone na płycie głównej komputera. SIMM-y w sąsiednich gniazdach zawsze muszą być tego samego typu. Każda para gniazd stanowi jeden bank pamięci. Na przykład przy 8 megabajtach pamięci zajęty będzie tylko jeden bank - dwoma 4-megabajtowymi modułami. Drugi bank jest wówczas wolny i można go obsadzić dwiema dodatkowymi kostkami pamięci.

W pozostałych gniazdach mogą znaleźć sie dwa układy 4-megabajtowe - w takim przypadku w sumie będziemy mieli 16 MB pamięci operacyjnej. Równie dobrze możemy dokupić moduły o większej pojemności, na przykład 8 MB każdy. Wówczas wielkość pamięci RAM naszego peceta wyniesie 24 MB. Przy 24 MB większość programów windowsowych pracuje już dość szybko.

Pamięć operacyjna.

Wyższą wydajność komputera możemy uzyskać na wiele sposobów. W większości przypadków najprostszym z nich jest rozbudowa pamięci operacyjnej (RAM). Przy zwiększeniu jej z 8 czy 16 do 32 lub 64 megabajtów prędkość pracy programów w Windows znacznie się zwiększy. Z pewnością wielu użytkowników zapyta, dlaczego rozszerzenie pamięci operacyjnej zwiększa wydajność systemu. Wiąże się to ze sposobem pracy komputera: po uruchomieniu program ładowany jest z twardego dysku właśnie do pamięci operacyjnej. Dopiero w niej następuje przetwarzanie jego danych. Dostęp procesora do danych znajdujących się w pamięci operacyjnej jest nieporównywalnie szybszy, niż do plików zapisanych na twardym dysku.
Dlatego im większa jest pamięć operacyjna, tym więcej informacji może się w niej jednocześnie znaleźć. Praktycznie są one dostępne w każdej chwili. Kiedy natomiast pamięć jest zbyt mała, procesor zmuszony jest do przerywania pracy i czekania, aż potrzebne mu informacje zostaną odczytane z twardego dysku i załadowane do pamięci operacyjnej. Pamiętajmy więc, że jeśli uruchamiane przez nas programy pracują z dużą ilością danych, pamięć operacyjna naszego komputera powinna być jak największa. Gdy w komputerze mamy więcej niż 24 MB pamięci RAM, a system mimo to nie pracuje z odpowiednią szybkością, należy zaopatrzyć się w nowszy procesor.



*Rozbudowa pamięci operacyjnej to jeden z najprostszych sposobów podwyższenia wydajności komputera. Po zdjęciu obudowy łatwo zauważymy cztery sąsiadujące ze sobą gniazda pamięci - najczęściej w kolorze białym lub jasnoszarym. Nowe układy SIMM umieszczamy w nich pod kątem 45 stopni, a następnie prostujemy, aż zostaną one zablokowane przez dwa boczne zatrzaski.

Rozbudowa peceta.

Żadne inne urządzenia nie starzeją się tak szybko, jak komputery. Modele, które wyznaczają dziś górną granicę możliwości pecetów, już za rok czy dwa znajdą się na emeryturze, choć nadal będą funkcjonować bez zarzutu. Winne temu jest oprogramowanie stawiające sprzętowi coraz wyższe wymagania.

Nikt jednak nie wyrzuca starego komputera na śmietnik tylko dlatego, że nie można na nim uruchamiać najnowszych wersji programów. Nie jest to konieczne, ponieważ pecety zbudowane są w sposób modularny. A ponieważ jego poszczególne komponenty najczęściej można wymienić na nowsze, możliwości rozbudowy, a tym samym zwiększenia wydajności posiadanego sprzętu, są dość duże.

Najlepszym sposobem na unowocześnienie peceta jest wymiana procesora i rozszerzenie pamięci operacyjnej, które w największym stopniu wpływają na jego wydajność. Warto też zadbać o odpowiednią ilość wolnego miejsca do przechowywania plików i programów - nie obędzie się więc i bez nowego dysku twardego.

Aby rozbudować komputer nie trzeba być elektronikiem. Do wymiany karty rozszerzeń czy twardego dysku wystarczy odrobina wiedzy i zręczności. :)

Friday, June 15, 2007

Kompresowanie twardego dysku.

Zamiast pakować poszczególne pliki, można od razu dokonać kompresji całego twardego dysku lub tylko jego części. Służy do tego między innymi program dostarczany wraz z Windows o nazwie DriveSpace, potrafiący zwiększyć pojemność dysku niemal o 100 procent.
Po przeprowadzeniu kompresji za pomocą tego programu, choć fizycznie w komputerze nie umieścimy nowego dysku, w systemie pojawi się nowy, wirtualny napęd, widoczny również w Eksploratorze. Pojemność nowego dysku będzie tym większa, im mniej plików znajdzie się na dysku kompresowanym. Jeśli więc chcemy, by skompresowany dysk miał możliwie jak największą pojemność, musimy przenieść z niego wszystkie większe pliki na dyskietki, poddać go kompresji, a następnie skopiować nań przeniesione uprzednio pliki z powrotem.


*Nic za darmo.
Niestety, większa pamięć dyskowa, uzyskana po użyciu programu DirveSpace, oznacza jednocześnie dłuższy czas dostępu do danych. Objawami tego będzie wolniejsze nieco odczytywanie i zapisywanie informacji przechowywanych na dysku. Co prawda, w codziennej pracy może to być nieodczuwalne, lecz na przykład w trakcie odtwarzania filmów wideo czy plików dźwiękowych mogą pojawić się przerwy, o ile oczywiście zawierające je pliki znajdą się na skompresowanym dysku. Jeżeli więc stanie się to zbyt widoczne, jedynym wyjściem pozostanie nam przeniesienie tego typu plików na dysk nie poddany kompresji.

Pakery.

Programy kompresujące dane nazywane są często pakerami. W większości są one dostępne jako shareware. Stąd często spotyka się je na CD-ROM-ach z programami shareware'owymi, a także w Internecie. Najbardziej rozpowszechnionym narzędziem kompresującym jest WinZip, który jest niezwykle prosty w obsłudze.

Kompresja danych

Miejsca na dysku nigdy nie jest dość. Dodatkową pamięć dyskową - i to bez wydania jednej złotówki - możemy uzyskać przez skompresowanie dysku. Polega to na wykorzystaniu odpowiedniego algorytmu matematycznego do zredukowania rozmiarów plików - naturalnie bez utraty informacji. Technika ta nazywana jest także pakowaniem plików - dzięki niemu możliwe jest zmniejszenie ich rozmiarów nawet o 50 procent. Jednak zanim ponownie będziemy mogli otworzyć tego typu pliki, konieczna będzie ich dekompresja, czyli rozpakowanie przywracające im ich pierwotną wielkość.

Kompresja danych stosowana jest przede wszystkim przy przenoszeniu większych ilości informacji na dyskietkach. W mechanizm ten wyposażony jest również większość programow archiwizujących. Podobnie jest z przesyłaniem informacji za pomocą modemu - wykorzystywana tu kompresja pozwala na zwiększenie transferu danych, dzięki czemu nasze rachunki telefoniczne są znacznie mniejsze. Pamiętajmy jednak, że aby odbiorca skompresowanych plików mógł zrobić z nich użytek, będzie musiał mieć odpowiedni program do ich rozpakowania.

Thursday, June 14, 2007

Programy antywirusowe.

Domowa apteka - programy antywirusowe.
W żadnym komputerze nie powinno zabraknąć programu antywirusowego. Najnowsze narzędzia tego typu oferują wszechstronną ochronę danych: możliwość zaszczepienia plików, moduł wykrywający wirusy oraz moduł, który je unieszkodliwia. Szkody wyrządzone przez wirusy są przeważnie nie do naprawienia. Dlatego tak istotne jest zaopatrzenie się w odpowiedni program. W najtańszym wydaniu cena takiego narzędzia wynosi około 20 złotych, choć koszt bardziej złożonych pakietów może dochodzić nawet do 1000 złotych i więcej. Poza tym istnieje cała gama bardzo prostych programów antywirusowych, dostępnych jako shareware, których możliwości ograniczają się jedynie do wykrywania wirusów.

Oryginalne programy też mogą mieć wirusa.
Oryginalne programy z reguły nie są zawirusowane, ponieważ ich producenci pod tym względem ściśle przestrzegają wszelkich zasad bezpieczeństwa. Niestety i w ich przypadku może zdarzyć się wypadek przy pracy - czujność więc nie zawadzi.

Kiedy dochodzi do zainfekowania.

Gdy odkryjemy w komputerze obecność wirusa, natychmiast uruchamiamy program antywirusowy i postępujemy zgodnie z jego instrukcjami. Przeważnie nie obędzie się też bez dyskietki systemowej. Wiele wirusów można usunąć za pomocą programu antywirusowego, a gdy okaże się to niemożliwe, jedynym bezpiecznym wyjściem będzie sformatowanie twardego dysku. Niestety, wszystkie znajdujące się na nim dane zostaną przy tym utracone - pamiętajmy więc o tworzeniu kopii zapasowych!


Komputer można zaszczepić
.
Na szczęście komputer można zaszczepić przeciw infekcji. Potrzebny jest do tego specjalny program, który uruchamiany po każdym starcie komputera będzie czuwał nad stanem naszych danych, a w razie nadejścia niebezpieczeństwa w porę ostrzeże. Ale uwaga! Alarm może być czasem fałszywy.


Łatwiej zapobiegać niż leczyć.
* Korzystając z dyskietek nie zapominajmy o sprawdzaniu ich za pomocą programu antywirusowego. Po umieszczeniu nośnika w napędzie uruchamiamy program i po kilku sekundach już wiemy, czy dyskietka jest czysta.

*Jeśli chcemy zapewnić sobie stuprocentowe bezpieczeństwo, pozostaje nam użycie programu zabezpieczającego pliki. W momencie pojawienia się niebezpieczeństwa program taki natychmiast podniesie alarm.

*Jeśli program odkryje obecność wirusa i rozpozna go, możemy kazać wyświetlić informacje na jego temat.

Kto programuje wirusy?

Początkowo programowanie wirusów było niewinną zabawą studentów wyższych uczelni. Do dziś zresztą autorzy tych programów przede wszystkim chcą pokazać światu, że i oni potrafią stworzyć wirusa, choć nie brak takich, których najbardziej bawi niszczenie danych znajdujących się w komputerach innych użytkowników.

Czym są wirusy komputerowe?

Wirus komputerowy to niewielki program, który do tego, by móc być aktywnym, potrzebuje innego programu. Wirusy doczepiają się do plików, podobnie jak wirus przenikający do komórek ludzkiego ciała. Do zarażenia dochodzi przeważnie podczas kopiowania. Obecność wirusów najczęściej zauważamy sami - na ekranie co jakiś czas wyświetlane są zabawne komunikaty, zaczyna migotać obraz lub z głośniczka komputera rozlegają się jakieś dźwięki. Czasami jest to tylko męczące, lecz przynajmniej nie powoduje strat w zasobach naszych danych. Istnieją jednak wirusy złośliwe, które niszczą informacje zapisane na dysku. Ponadto początkowo niegroźne wirusy z czasem mogą przeistaczać sie w prawdziwe potwory, ponieważ programy te nie zawsze są wolne od błędów. W konsekwencji w trakcie kopiowania niejednokrotnie dochodzi do ich mutacji. I tak powstaje wirus działający w sposób nie zamierzony przez jego autora i dość przykry w skutkach dla użytkownika zainfekowanego komputera.

Jak można ustrzec się przed wirusami?

Najlepszym sposobem ochrony przed wirusami jest niezarażanie się nimi. To tak jak ze zdrowiem: aby nie być chorym, należy przestrzegać zasad higieny. Ponieważ większość wirusów przenoszonych jest na dyskietkach, pierwsza zasada brzmi: nigdy nie wkładamy do napędu dyskietki, której pochodzenia nie jesteśmy pewni. Jeśli nie da się tego stwierdzić, poddajemy ją kontroli za pomocą programu antywirusowego. Są to specjalne programy zajmujące się wykrywaniem i unieszkodliwianiem wirusów komputerowych. Szczególną ostrożność należy zachować wobec plików ściąganych z Internetu, które najlepiej natychmiast sprawdzać za pomocą odpowiedniego programu.
Aby nieświadomie nie rozsiewać wirusów zarażając pliki przekazywane innym, należy kontrolować również wszystkie programy i dane znajdujace się na twardym dysku. Dotyczy to głównie sytuacji, gdy w naszym domowym komputerze, do którego dostęp mają inni domownicy, korzystamy z danych przynoszonych z biura. Istotne jest też posiadanie wolnej od wirusów dyskietki systemowej, którą tworzymy za pomocą polecenia Formatuj i zaznaczonej opcji Kopiuj tylko pliki systemowe.

Wirusy komputerowe

Choć trudno w to uwierzyć - infekcji mogą ulegać także komputery. Wirusy komputerowe, tak jak grypa przykuwająca ludzi do łóżka, potrafią bardzo skutecznie sparaliżować najlepszy komputer. Liczba istniejących obecnie wirusów jest trudna do oszacowania - można przyjąć, że jest ich od kilku do kilkunastu tysięcy. Te mniej groźne są jedynie uciążliwe, inne jednak mogą doprowadzić nawet do utraty danych. Na szczęście istnieje kilka sposobów ochrony przed cyfrowymi chorobami. Każdy zawirusowany komputer można wyleczyć - posiadając oczywiście odpowiedni program antywirusowy.

Wednesday, June 13, 2007

Odnowa Windows

Z pewnością dla własnego dobrego samopoczucia od czasu do czasu mamy ochotę na modyfikację wyglądu Windows w naszym komputerze. Zmieniając system od strony estetycznej, warto również uprościć nieco jego obsługę.

Przede wszystkim tworzymy na Pulpicie ikony skrótów do najczęściej uruchamianych programów. Dzięki temu nie będziemy już musieli za każdym razem przedzierać się przez gęstwinę drzewka menu startowego - wystarczy dwukrotne kliknięcie ikony. Aby utworzyć na Pulpicie ikony uruchamianych programów, klikamy w jego obszarze prawym przyciskiem myszy i z kontekstowego menu wybieramy opcję Nowy obiekt / Skrót. Po tym wyświetli się okno dialogowe specjalnego asystenta, który krok po kroku poprowadzi nas przez cały proces tworzenia połączenia. Windows oferuje też możliwość przypisania do danego programu skrótu klawiszowego.



Autostart

Użytkownicy wykorzystujący peceta głównie do pracy, po każdym jego starcie najczęściej uruchamiają ten sam lub kilka tych samych programów. Ponieważ jednak komputer może je ładować sam - automatycznie po uruchomieniu - warto skorzystać i z tej możliwości. W tym celu skróty do tych programów należy umieścić w folderze Autostart, znajdującym się w menu startowym Windows. Najprościej to uczynić w Eksploratorze, przeciągając ikony programów, które mają być ładowane zaraz po starcie systemu, do folderu Autostart.


Nowe kolory
Kolory wyświetlanych w systemie elementów można łatwo zmienić. Po kliknięciu prawym przyciskiem myszy w obszarze pulpitu i wybraniu polecenia Właściwości w oknie, które się pojawi, przechodzimy do karty Wygląd. Na liście pod opcją Schemat dostępne są zestawy kolorów, które nie tylko możemy wybierać, ale i modyfikować - według własnego uznania.


Zmiana tapety
Po pewnym czasie tło Pulpitu może nam się wydać nudne. Na szczęście nietrudno sprawić sobie całkiem nowe. Podobnie jak wcześniej, znów w obszarze Pulpitu klikamy prawym przyciskiem myszy, wybieramy pozycję Właściwości, lecz tym razem przechodzimy do karty Tło. Pod opcją Deseń mamy listę dostępnych wzorków, natomiast pod Tapeta obrazy, które mogą zostać umieszczone na Pulpicie. Nic też nie stoi na przeszkodzie, by znalazł się na nim nasz własny obraz - wystarczy w tym celu kliknąć przycisk Przeglądaj i odnaleźć go na dysku. W niewielkim okienku podglądu pojawi się jego miniaturka prezentująca przyszły wygląd Pulpitu. Na koniec klikamy przycisk OK, by potwierdzić dokonane zmiany.

Usuwanie części programów.

Może się jednak zdarzyć, że nie będziemy chcieli pozbywać się całego programu, a jedynie pewnych jego części, których już nie potrzebujemy. Sam Windows wyposażony jest w około 50 niewielkich programów tego typu. Niektóre z nich są niezwykle przydatne w każdej sytuacji, inne - tylko w określonych przypadkach, zajmując na co dzień niepotrzebnie miejsce na dysku. W celu usunięcia zbędnych programów, należących do Windows, wybieramy pozycję Ustawienia / Panel sterowania / Dodaj/Usuń programy i przechodzimy do karty Instalator Windows. Pojawi się wówczas okno dialogowe z listą programów dostarczanych wraz z systemem. W oknie tym możemy odznaczyć pozycje, których chcemy się pozbyć.

Podobną możliwość oferują również inne programy. Aby usunąć z nich jedynie wybrane części, należy uruchomić ich program instalacyjny, wyświetlający listę wszystkich składowych danego programu.

Usuwanie programów

Po doprowadzeniu do porządku struktury folderów na twardym dysku powinniśmy również zwrócić uwagę na programy, które się na nim znajdują. Często bowiem wielu z nich właściwie w ogóle nie używamy - zaś usuwając je, zyskamy dodatkowe miejsce. Każdy program pracujący w środowisku Windows w trakcie instalacji tworzy na dysku nowy folder, do którego kopiuje swoje pliki. Oprócz nich często kopiowane są też pliki do określonych folderów Windows. Poza tym w plikach konfiguracyjnych systemu dokonywane są odpowiednie wpisy. Dlatego więc usunięcie samego folderu, zawierającego pliki programu - nie wystarczy, ponieważ na dysku pozostaną jeszcze pliki skopiowane przez niego do katalogów Windows. Istotną wadą tego systemu jest jednak brak możliwości odnalezienia wszystkich tego typu plików, a jedynym wyjściem pozostaje skorzystanie z programów pracujących w Windows: a więc zarówno plików zawartych w ich folderach, jak i tych, kopiowanych do katalogów Windows. Niektóre programy wyposażone są we własne moduły, których zadaniem jest kompletne usunięcie ich z twardego dysku. W większych pakietach programowych najczęściej znajdziemy do tego odpowiednią opcję w programie instalacyjnym. Jeżeli więc zechcemy usunąć cały pakiet ze wszystkimi plikami, które do niego należą, wystarczy, że uruchomimy odpowiedni moduł, instalowany na dysku wraz z danym programem. Oprogramowanie napisane wyłącznie z myślą o Windows możemy usuwać w całości w znacznie prostszy sposób: klikając przycisk startowy menu systemu, a następnie wybierając Ustawienia / Panel sterowania / Dodaj/Usuń programy. Następnie zaznaczamy nazwę danego programu i klikamy przycisk Dodaj/Usuń. * Aktualizacja Przy dokonywaniu aktualizacji (upgrade), czyli instalacji nowszej wersji danego programu, najczęściej nie jest wcale konieczne usuwanie wersji poprzedniej. Program instalacyjny sam ją odkryje na twardym dysku i automatycznie usunie wszystkie stare części programu, które w aktualnej wersji nie będą używane.

Procesory.

Mikroprocesor to mózg każdego komputera. Jest głównym układem PC-ta i elementem, który wciąż pracuje, jak superkalkulator wykonujący wszystkie zadania nakładane na niego przez uruchomiony program.
Procesor wygląda jak poduszka na igły pełna metalowych nóżek. Jego typ możemy rozpoznać po oznaczeniach znajdujących się na obudowie - kilku symbolach, które jednak dokładnie informują o tym, z jakiego typu procesorem mamy do czynienia, np. 80386 czy 80486 (lub w skrócie 486).
Od kolejnej generacji procesorów - Pentium - firma Intel zmieniła nieco ich oznaczenia, choć czasem nazywa się je procesorami 586. Nieco inne oznaczenia mają produkty firmy AMD i Cyrix.
Procesory charakteryzowane są również ze względu na wydajność, czyli szybkość, z jaką są w stanie wykonywać zlecone im zadania. Miarą wydajności jest częstotliwość pracy mierzona w megahercach - w skrócie MHz. Najczęściej wyższa częstotliwość oznacza szybszy procesor.
Niektóre programy, jak edytory tekstu, nie potrzebują jednak specjalnie wydajnego systemu. Dużo większe wymagania pod tym względem stawiają natomiast arkusze kalkulacyjne oraz programy do obróbki grafiki.
Procesor może być także wyposażony w dodatkowy układ wspomagający wykonywanie obliczeń. Chodzi o tzw. koprocesor, który w całości przejmuje wykonywanie wszelkich skomplikowanych działań matematycznych, odciążając w ten sposób główny układ procesora. Wszystkie współczesne procesory mają wbudowaną taką jednostkę, natomiast przy starszych produktach rodziny 386 i 486 należy zwrócić uwagę na symbole umieszczone za typem urządzenia: DX oznacza układ z wbudowanym koprocesorem, zaś SX - układ bez takiej jednostki.

Tuesday, June 12, 2007

Inne nośniki danych

Jeśli wykorzystujemy nasz komputer w pracy zawodowej i mamy do czynienia z dużą ilością ważnych informacji, do tworzenia zapasowych kopii powinniśmy używać innych niż dyskietki, bardziej wyspecjalizowanych nośników danych. Do przechowywania zapasowych kopii większej ilości danych od dawna już przede wszystkim wykorzystywane są streamery, czyli napędy, w których umieszcza się kasety z taśmą magnetyczną - podobne do zwykłych kaset magnetofonowych. Na jednej kasecie bez problemu mieści się zawartość całego twardego dysku - dlatego tak często są one stosowane w sytuacji, kiedy informacje znajdujące sie w komputerze są ciągle zmieniane i stanowią o być albo nie być danej firmy.

Na rynku dostępne są też modele przeznaczone dla użytkowników komputerów domowych - w cenie około kilkuset złotych. Dzięki nim nie trzeba się już martwić o bezpieczeństwo danych zajmujących na dysku nawet po kilkaset megabajtów. Taśmy do streamerów są względnie niedrogie i stanowią doskonałe rozwiązanie również dla tych użytkowników, którym podczas pracy z programami o dużej objętości zdarza się zapełnić cały dysk twardy - wówczas wystarczy zapisać pliki, które w danym momencie nie są używane i można kontynuować pracę.

Innym typem urządzeń są nagrywarki dysków CD, które także mogą być używane do tworzenia kopii bezpieczeństwa. I choć są one wciąż jeszcze dość drogie, posiadają dwie niewątpliwe zalety: po pierwsze, dane przegrywane są z nich równie łatwo, jak z dyskietki czy drugiego dysku twardego, po drugie, za ich pomocą możliwe jest kopiowanie zwykłych płyt kompaktowych z nagraną muzyką.

Oznaczanie dyskietek

Dyskietki, na których tworzymy zapasowe kopie naszych cennych danych, powinny być odpowiednio opisane. Na ich etykietach notujemy więc daty wykonania ostatniej archiwizacji, kolejny numer w bieżącym zestawie kopii oraz nazwy katalogów zachowanych na danym nośniku. Tylko w ten sposób będzie później możliwe szybkie odnalezienie i odtworzenie interesujących nas plików.

Archiwizacja danych.

Do utraty danych może dochodzić w wielu sytuacjach. Najczęściej chodzi o ich przypadkowe usunięcie. Równie dobrze powodem może być jednak błąd komputera. Najlepszym zabezpieczeniem jest zawsze utworzenie zapasowej kopii całej zawartości twardego dysku na innym nośniku danych. Oczywiście, dyski charakteryzują się zbyt dużą pojemnością, aby to co się na nich znajduje, można było w całości kopiować na dyskietki - z drugiej strony nie zawsze konieczne jest kopiowanie całej ich zawartości. Instalacyjne wersje wszystkich programów powinniśmy przecież mieć albo na CD-ROM-ach, albo na dyskietkach. W razie wystąpienia jakichkolwiek problemów zawsze można zainstalować je od nowa.

Pozostają więc pliki utworzone przez użytkownika, a więc: dokumenty tekstowe, grafika, pliki zawierające dźwięk i inne. Ich typ zależy od tego, do czego używamy komputera. Wystarczy więc, jeśli od czasu do czasu skopiujemy nasze własne dane na dyskietki. W Windows do archiwizacji danych, czyli tworzenia zapasowych kopii, służy program o nazwie Backup.

Odzyskiwanie danych

Jeżeli regularnie tworzymy zapasowe kopie - nic złego nie może się stać z naszymi dokumentami. W razie przypadkowej ich utraty wystarczy ponownie uruchomić program Backup, umieścić w napędzie pierwszą dyskietkę kopii bezpieczeństwa i postępować zgodnie z instrukcjami pojawiającymi się na ekranie. Dodajmy, że program ten pozwala także na odzyskiwanie jedynie wybranych plików - nie jest więc konieczne kopiowanie wszystkich, które zabezpieczyliśmy na dyskietkach.

Sunday, June 10, 2007

Microsoft Plus!

Firma Microsoft opracowała dodatkowy pakiet programów o nazwie Plus!, którego zadaniem jest ułatwienie pracy z Windows. Dzięki obecności w nim tak zwanych agentów systemu (system agents) możliwe jest automatyczne uruchamianie Defragmentatora dysków i ScanDisku, dzięki czemu pozostaje nam jedynie określenie, jak często ma się to odbywać. Tym samym nie musimy już pamiętać o regularnym sprawdzaniu stanu naszego dysku, ponieważ dokona tego komputer - agent systemu wykorzysta przerwy podczas pracy, aby w odpowiednim momencie uruchomić któryś z wymienionych programów.

Defragmentacja

Zachowywane na dysku pliki nie zawsze zapisywane są na nim w postaci ciągłych bloków danych - zdarza się, że Windows dzieli je na mniejsze części, ponieważ nie znajduje wolnego miejsca, w którym mógłby je wstawić w całości. Wolne obszary na dysku powstają w momencie usuwania plików. Podczas zapisywania nowych system wyszukuje na powierzchni twardego dysku wolne obszary, w których mógłby umieścić zapisywane właśnie dane. Jeżeli w danym punkcie zabraknie miejsca dla wszystkich informacji należących do danego pliku, ich reszta zostaje umieszczona gdzie indziej. Z czasem liczba plików podzielonych na mniejsze fragmenty może znacznie wzrosnąć. Oczywiście, nie giną przy tym żadne z zawartych w nich informacji. Zachowujemy też pełny dostęp do każdego z takich plików, ponieważ system zna dokładne położenie wszystkich fragmentów, z których się one składają. Jednakże przy zbyt wielu plikach podzielonych na mniejsze części dość wyraźnie wzrasta czas potrzebny systemowi na odszukiwanie wszystkich należących do nich informacji - zwiększa się więc czas dostępu do danych. Jeżeli odniesiemy wrażenie, że nasz komputer zwolnił tempo pracy, powinniśmy dokonać defragmentacji jego dysku. Służy do tego dostarczany wraz z Windows program o nazwie Defragmentator dysków, który grupuje informacje należące do poszczególnych plików w bloki. W rezultacie skróci się czas dostępu do wszystkich plików.

Dodajmy, że oprócz dwóch wymienionych programów Windows posiada jeszcze jeden użyteczny mechanizm - moduł rozpoznający stan plików na dysku. Potrafi on określić, czy w danym momencie defragmentacja jest niezbędna, czy też nie. Zanim więc zdecydujemy się na jej przeprowadzenie, powinniśmy wcześniej sprawdzić, czy jest to rzeczywiście konieczne.

Kontrola i naprawa.

W trakcie intensywnej pracy z komputerem może się zdarzyć, że na dysku wystąpią błędy. Na szczęście podczas zachowywania plików system sprawdza na twardym dysku miejsce, w którym są one zapisywane. Jeśli pojawi się błąd, nie musi to wcale oznaczać, że dysk jest uszkodzony. Wystarczy bowiem, że podczas dokonywania zapisu komputer zostanie choćby lekko poruszony, a na dysku mogą pojawić się obszary, w których nie da się już zachować żadnych informacji. Takich miejsc, właściwie bezużytecznych, stopniowo może przybywać. Ratunek znów przynosi ScanDisk - jego zadaniem jest usuwanie również tego rodzaju błędów. Program ten sprawdza nie tylko struktury folderów i plików, ale także powierzchnię dysku. Na życzenie potrafi też w sposób automatyczny usuwać odkryte błędy. Oczywiście, w przypadku fizycznych defektów dysku ScanDisk nie będzie w stanie nam pomóc.
 

Zabawne i śmieszne filmy/filmiki