Ł.

• Ła

Ładowanie - aby dane mogły być przetwarzane przez komputer, muszą najpierw zostać skopiowane z dysku twardego lub innego nośnika danych do pamięci operacyjnej. Operacja ta nazywana jest ładowaniem.


Ładowanie systemu - ładowanie systemu to proces kopiowania plików systemu operacyjnego do pamięci operacyjnej z dysku startowego. Choć system jest zazwyczaj ładowany z dysku twardego, po uruchomieniu komputer szuka plików systemowych również w stacji dyskietek. Jeżeli po starcie znajdzie w niej zwykłą dyskietkę, nie będzie mógł znaleźć plików potrzebnych do załadowania systemu. Na ekranie monitora pojawia się wówczas komunikat obłędzie, informujący że nie znaleziono żadnych plików do załadowania: "Non-system disk or disk error. Replace and strike any key when ready". W takiej sytuacji należy umieścić w napędzie dyskietkę systemową i nacisnąć jeden z klawiszy klawiatury.

L.

• La

LAN - skrót od Local Area Network (sieć lokalna). W sieci typu LAN kable łączą od kilku do kilkudziesięciu komputerów i urządzeń peryferyjnych znajdujących się w jednym budynku. Dzięki temu użytkownicy wszystkich stanowisk roboczych mają wspólny dostęp do danych oraz podączonych urządzeń, np. drukarek.


Laptop - komputer przenośny starego typu - znacznie cięższy i większy od obecnie produkowanych notebooków.


Laserowa drukarka - drukarka laserowa pracuje na tej samej zasadzie, jak kserokopiarka. Promień lasera tworzy na światłoczułym bębnie obraz wydruku. Po tym na namagnesowane punkty bębna trafia toner, który następnie jest umieszczany na papierze. Ze względu na precyzyjne sterowanie laserem przez układ soczekwek i luster oraz dzięki modulacji promienia możliwe jest drukowanie punktów o różnych wielkościach, a w efekcie uzyskiwanie niezwykle ostrego wydruku.


Laserowy faks - w faksie laserowym urządzeniem drukującym jest drukarka laserowa. Dzięki temu może on używać normalnego papieru. Urządzenia tego typu charakteryzują się znacznie wyższą jakością druku niż faksy wyposażone w element drukujący, który używa atramentu. Faksy laserowe po raz pierwszy pojawiły się na rynku w 1997 roku i obecnie są używane również do zwykłego drukowania.


Layout - jest to pojęcie pochodzące z dziedziny profesjonalnego DTP. Layout to inaczej układ strony, czyli sposób, w jaki tekst i grafika są ze sobą komponowane na stronie publikacji.

• Lc

LCD - skrót od Liquid Crystal Display (wyświetlacz ciekłokrystaliczny). Jest to płaski i lekki wyświetlacz stosowany w notebookach.

• Le

Level - inaczej poziom. Stopień trudności w grze komputerowej (od amatora po eksperta) lub kolejny etap scenariusza gry.

• Lh

LHA - popularny program do kompresji danych, dostępny jako shareware. Pliki skompresowane za jego pomocą otrzymują rozszerzenie .LHA.

• Li

Link - potoczne określenie odsyłacza do innego miejsca w sieci www, najczęściej w postaci kolejnej strony HTML. Bez linków surfowanie w Internecie byłoby (prawie) niemożliwe. Dlatego są one oznaczane na stronach Web w specjalny sposób, a ich adresy docelowe wyświetlane na pasku stanu. Kliknięcie odsyłacza powoduje, że przeglądarka otwiera wskazywaną przezeń stronę, która może się znajdować zarówno na tym samym twardym dysku, jak i na serwerze lub całkiem innym komputerze gdzieś w Sieci.


Linux - znana wersja systemu operacyjnego Unix. Można go więc używać zamiast Windows, choć wówczas konieczne jest posiadanie programów napisanych specjalnie dla tego systemu.


Listing - wydruk kodu źródłowego programu. Stąd też często mówi się o listingu programu.

• Lo

Local bus - jeden ze standardów magistrali danych opisujący sposób, w jaki odbywa się wymiana informacji między procesorem i kartami rozszerzeń w komputerze.


LOG plik - w pliku LOG są zapisywane dane potrzebne do wykonywania przez programy różnych działań lub będące ich wynikiem. Np. systemy zarządzania bazami danych zapisują w pliku LOG wszystkie zmiany dokonane w zbiorze danych, by w razie wystąpienia błędu możliwe było przywrócenie poprzedniego stanu.


Logiczny dysk - system operacyjny zarządza pomięcią dyskową opierając się na dyskach logicznych. Są to oznaczenia literowe od A do Z. Każdemu fizycznie istniejącemu napędowi w systemie przypisana jest jedna litera. Np. stacja dyskietek (fizycznie dysk 0) oznaczana jest najczęściej jako dysk A, druga (fizycznie dysk 1) jako B, a dysk twardy, z którego jest ładowany system jako C. Dyski twarde mogą być ponadto dzielone na kilka dysków logicznych, oznaczanych w takim przypadku jako D, E itd.


Login/logon - akcja zalogowania, czyli włączania się do sieci lub systemu, polegająca na podaniu nazwy i hasła użytkownika.


Logoff/logout - akcja wylogowania, czyli odłączania się od sieci lub systemu - odwrotna do login/logout.


Lotu symulator - symulatory lotu to programy, których zadaniem jest symulowanie sterowania samolotem. W programach tych użytkownik ma często do wyboru kilka różnych typów samolotów, którymi steruje za pomocą myszy i klawiatury - poczynając od startu, poprzez lot a kończąc na lądowaniu. Wszystkie narzędzia sterownicze wyświetlane są na ekranie monitora. Z symulatorów lotu korzysta się również w trakcie szkolenia prawdziwych pilotów, choć tego typu oprogramowanie jest nieporównywalnie droższe, znacznie bardziej złożone, ale i odpowiednio bliższe naturalnym warunkom panującym podczas lotu. Ponadto szkolenie odbywa się w specjalnej kabinie, która porusza się zgodnie z symulowanym lotem.


Lotus - amerykański producent oprogramowania. W latach 80-tych wypuścił arkusz kalkulacyjny 1-2-3, który opanował ówczesny rynek. Od 1996 roku Lotus jest własnością firmy IBM.

• Lp

LPT - złącze równoległe komputera osobistego. Ponieważ pecety mogą mieć kilka złącz tego rodzaju, do nazwy LPT dołączany jest zawsze numer - stąd mamy LPT1, LPT2 i tak dalej. Port LPT służy przede wszystkim do podłączenia drukarki - podczas jej instalowania konieczne jest więc wybranie właściwego złącza. W razie wystąpienia jakichkolwiek problemów należy kolejno sprawdzić wszystkie istniejące porty LPT.

• Ly

Lycos - jeden z popularnych systemów wyszukiwania informacji w Internecie.

K.

• Ka

Katalog - w DOS-ie: metoda organizacji plików na dysku. Katalog może zawierać pliki lub inne podkatalogi. Strukturę katalogów najlepiej wyobrazić sobie porównując ją do szafy na akta: cała szafa to dysk, a każda szuflada to katalog. W szufladzie znajdują się teczki aktowe odpowiadające podkatalogom na dysku. Z kolei w teczkach umieszczone są dokumenty - odpowiedniki poszczególnych plików. W Windows 95 katalogi nazywa się folderami.

• Ke

Kernel - jądro programu, np. część systemu operacyjnego lub programu, która zawsze musi się znajdować w pamięci operacyjnej.


Keyboard - angielskojęzyczne określenie klawiatury. Mianem keyboard określa się też klawiaturę muzyczną podłączaną do karty dźwiękowej peceta.

• Ki

Kilobajt - oznaczany w skrócie jako KB. 1 kilobajt to 1024 bajty. Jest to jedna z jednostek miary wielkości p amięci i pojemności nośników danych.


Kilobit - w skrócie Kb. 1 kilobit to 1024 bity.


Kilobit na sekundę - w skrócie Kb/s. Jednostka miery prędkości transferu danych, w przypadku kanału ISDN wynosi np. 64 Kb/s.


Kiloherc - jednostka częstotliwości podawana w skrócie jako kHz. 1 kiloherc to 1000 herców.

• Kl

Klaster - (ang. cluster) to najmniejsza jednostka pamięci nośnika danych, w której komputer jest w stanie zapisać informacje. Im większy jest dysk twardy, tym większe są też jego klastery.
A ponieważ każdy klaster może być zajęty tylko przez jeden plik, miejsca na dysku będzie ubywać tym szybciej, im więcej znajdzie się na nim niewielkich plików. Możliwe jest nawet, że po zsumowaniu rzeczywistego rozmiaru małych plików zajmujących twardy dysk w stu procentach, okaże się, że powinno się na nim znajdować jeszcze ok. 20 procent wolnego miejsca. Tymczasem wszystkie klastery są już zajęte. Stąd jedna z głównych zasad brzmi: wiele małych plików zajmie zawsze więcej miejsca niż jeden duży o takim samym rozmiarze.


Klawiatura - urządzenie służące do wprowadzania danych i poleceń do komputera. Na klawiaturze każdy klawisz jest połączony za pomocą sprężynki z malutkim przełącznikiem. Gdy użytkownik naciska dany klawisz przełącznik wysyła do peceta odpowiedni sygnał. Poza standardowymi klawiaturami ze 101 lub 102 klawiszami, istnieją też inne, np. opracowane specjalnie do pracy z Windows 95. Są one wyposażone w dodatkowe klawisze służące do wywoływania menu startowego lub kontekstowego.


Klawiszowe skróty - kombinacja dwóch lub więcej klawiszy, które przy jednoczesnym naciśnięciu powodują wywołanie określonych funkcji programu. Np. kombinacja Ctrl + S zazwyczaj zapisuje plik na dysku, a Alt + F4 zamyka program. Większość programów windowsowych umożliwia stosowanie skrótów klawiszowych służących do wywoływania najczęściej używanych poleceń. Niektóre programy pozwalają na definiowanie skrótów przez użytkownika.


Klawiatury sterownik - jest częścią systemu operacyjnego. Podczas startu systemu uaktywnia klawiaturę i udostępnia za jej pośrednictwem znaki narodowe danego kraju. W języku polskim chodzi np. o znaki ą, ę, ś, ć, ń itd. Sterownik klawiatury w Windows 95 wybiera się podczas instalacji systemu.


Klient-serwer sieć - w sieci typu klient-serwer połączone są ze sobą (co najmniej dwa) komputery, pomiędzy którymi przesyłane są dane. Jeden z nich jest serwerem (usługodawcą), udostępniającym dane innym komputerom (klientom). Klientami są więc komputery, na których się pracuje. Dane znajdujące się na ich twardych dyskach, na ogół nie są dostępne dla użytkowników innych komputerów w sieci.


Klikanie - to inaczej wciskanie jednego z przycisków myszki. Sterowanie za pomocą myszy polega na dokładnym pozycjonowaniu wskaźnika na ekranie monitora i klikaniu. Rozróżnia się przy tym kliknięcie pojedyncze i dwukrotne. Pojedyncze służy z reguły do zaznaczania obiektów, dwukrotne do uruchamiania wybranych akcji.


Klon - produkty tworzone na bazie elementów sprzętu znanych producentów lub programów nazywane są klonami. W przypadku sprzętu chodzi o komputer zbudowany w sposób identyczny z określonym modelem. Oznacza to, że wszystkie programy uruchamiane na komputerze-oryginale będą również działać na komputerze-klonie. Dzisiejsze komputery są klonami pierwszych komputerów osobistych firmy IBM. Klon w przypadku oprogramowania to program wyglądający i spełniający te same zadania, co oryginał. Obecnie wiele jest tego typu programów, które są dostępne po znacznie korzystniejszej cenie niż oprogramowanie znanych producentów.

• Ko

Kodowanie danych - kiedy nie chcemy, by nasze dane dostały się w niepowołane ręce, możemy je zakodować. Dostęp do nich będzie wówczas możliwy tylko dla tego, kto będzie posiadał specjalny program do ich odkodowania i znał hasło. Zakodowane dane wyglądają jak ciąg bezsensownych znaków.


Kolorowa drukarka - najczęściej używanymi i najkorzystniejszymi cenowo są kolorowe drukarki atramentowe. Ich cena jest niewiele wyższa od drukarek czarno-białych. Używają one trzech kolorów podstawowych (niekiedy stosowany jest też dodatkowo kolor czarny), których kropelki nanoszone są na papier. Kolorowe drukarki laserowe pozwalają wprawdzie uzyskać lepszą jakość, lecz są znacznie droższe.


Kolorowa drukarka sublimacyjna - drukarki te różnią się od drukarek atramentowych i laserowych sposobem pracy: zamiast atramentu czy tonera używają folii pokrytej warstwą wosku. Podczas drukowania wosk zostaje odparowany na papier. Drukarki tego typu charakteryzują się wysoką jakością druku - stąd też używane przez profesjonalistów.


Kolorowy monitor - każdy kolor wyświetlany na ekranie monitora jest w rzeczywistości zestawiany z trzech barw: czerwonej, zielonej i niebieskiej. Za ich pomocą możliwe jest uzyskanie milionów kolorów i ich odcieni. Liczba możliwych do jednoczesnego wyświetlenia kolorów określona jest przez możliwości użytej karty graficznej. To ona steruje elektroniką monitora.


Kolorów model - model kolorów to zestawienie kolorów podstawowych, np. w procesie drukowania lub podczas wyświetlania na ekranie monitora. Większość drukarek kolorowych korzysta z czterech barw podstawowych (cyjan, magenta, żółty i czarny). Mówimy wówczas o modelu CMYK (od angielskich nazw kolorów: Cyan, Magenta, Yellow, blacK). Monitory pracują w modelu RGB (Red Green Blue). Poszczególne kolory generowane są w tym przypadku ze świecących punktów w kolorach czerwonym, zielonym i niebieskim. Monitory pracuja na zasadzie addytywnego mieszania kolorów. Połączenei wszystkich trzech kolorów o maksymalnej intensywności daje barwę białą.


Kolorów paleta - kolory wyświetlane na ekranie monitora są pobierane z tak zwanej palety kolorów. Z reguły monitory kolorowe są w stanie wyświetlić ponad 16 milionów barw jednocześnie, jednak górną granicę wyznacza użyta karta graficzna. Jeśli paleta składa się jedynie z 256 kolorów, oznacza to, że w jednym obrazie nie będzie możliwe wyświetlenie większej liczby barw. Dla każdego obrazu zestawiana jest jednak nowa paleta. Z kolei w programach graficznych użytkownik może definiować własne palety kolorów.


Kompatybilność - zgodność. Ogólnie rzecz biorąc jest to właściwość sprzętu lub programu, która określa możliwość jego współpracy z innymi elementami lub systemami. Sprzęt i oprogramowanie może więc być bardziej bądź mniej zgodne z innym sprzętem czy oprogramowaniem. Z kolei "zgodność wstecz", to możliwość pracy z danymi lub innymi elementami pracującymi z poprzednimi wersjami danego produktu.


Kompilacja - zamiana ciągu instrukcji w samodzielny program komputerowy.


Kompilator - to program zamieniający kod źródłowy jakiegoś programu na kod w języku maszynowym. Dopiero w takiej postaci dany program może być uruchamiany na komputerze. Wszystkie programy znajdujące się w naszym komputerze, po napisaniu przez programistę były kompilowane do postaci kodu maszynowego.


Kompresja - metoda zmniejszania objętości plików - skuteczna przede wszystkim w odniesieniu do plików graficznych i tekstowych. Najbardziej rozpowszechnionym formatem kompresji jest ZIP obsługiwany np. przz program WinZip.


Komputer - słowo to pochodzi z języka łacińskiego (computator = maszyna licząca, wykonująca obliczenia).


Komunikacja - ogólne pojęcie oznaczające wymianę informacji. Natomiast w odniesieniu do prztwarzania danych komunikacja to wymiana danych między dwoma komputerami za pośrednictwem sieci wewnętrznej (LAN) lub zewnętrznej (Internet).


Komunikat o błędzie - komunikaty o błędach służą informowaniu użytkownika o zaistnieniu nieprawidłowości w pracy programu lub komputera. Kiedy np. w jakimś programie wystąpi błąd lub użytkownik wpisze niewłaściwą komendę, na ekranie pojawi się okienko z informacją o błędzie i jego opisem.


Koncentryczny kabel - kabel ze specjalną osłoną przeznaczony do łączeniea komputerów w sieć.


Konferencja - specjalny rodzaj komunikacji wielu użytkowników za pośrednictwem komputerów. Konferencje mogą odbywać się przez sieć lokalną lub Internet. Zależnie od systemu może brać w niej udział jednocześnie wielu użytkowników. Konferencje mogą być otwarte dla wszystkich lub prywatne, czyli dostępne jedynie dla wybranych osób.


Konfiguracja sprzętu - to zestaw urządzeń o konkretnych parametrach składających się na kompletny system komputerowy. O tym, z jakich komponentów składać się ma komputer, należy się zastanowić przed jego zakupem, gdyż wpływa to zarówno na cenę, jak i ogólną wydajność peceta.


Konfigurowanie - dopasowanie parametrów sprzętu i oprogramowania do indywidualnych potrzeb użytkownika.


Kontekstowa pomoc - funkcja pomocy udostępniająca informacje na temat aktualnie wykonywanych czynności lub zaznaczonych obiektów.


Kontekstowe menu - menu wywoływane w dowolnym miejscu za pomocą myszy - kliknięciem prawego przycisku. Niektóre klawiatury opracowane specjalnie do pracy z Windows 95 są wyposażone w dodatkowy klawisz, który służy do wyświetlania kontekstowego menu. Ukazują się w nim jedynie te funkcje, które w danym momencie są najbardziej przydatne. Np. otwierając menu kontekstowe w obszarze zaznaczonego tekstu w edytorze uzyskamy dostęp do funkcji formatujących.


Konto - prawo dostępu do wydzielonego fragmentu sieci lub systemu usług sieciowych, np. e-mail. Uzyskują je jedynie użytkownicy posiadający przydzieloną nazwę i hasło. Nadawaniem jednego i drugiego zajmuje się administrator sieci lub systemu.


Konwersja - zmiana formatu danych. Podczas jej dokonywania zdarza się jednak, że tracone są pewne informacje - wielkość czcionki czy atrybuty wyróżnienia.


Konwersja pliku - każdy program zapisuje swoje pliki we własnym formacie. Dlatego inne programy z reguły nie są w stanie ich odczytać. Aby uzyskać do nich dostęp, należy je najpierw zamienić do postaci zrozumiałej dla danego programu. Operacja taka nazywa się konwersją.


Kopiowanie - przenoszenie danych na inny nośnik pamięci - typu ZIP, dyskietka lub dysk twardy, przy jednoczesnym zachowaniu oryginału.


Koprocesor matematyczny - specjalny typ procesora, którego zadaniem jest wyłącznie przeprowadzanie obliczeń arytmetycznych. Koprocesor odciąża główny procesor komputera przy dokonywaniu szczególnie dużej luczby obliczeń. Dzięki temu procesor może zająć się w tym czasie wykonywaniem innych zadań.


Korespondencja seryjna - do drukowania wielu dokumentów o identycznej lub podobnej treści, np. takich samych listów wysyłanych do różnych adresatów, programy typu Word oferują specjalną funkcję. Pozwala ona na wpisywanie różnych nagłówków i nazw adresatów przy zachowaniu tej samej treści listu. WYgląda to jeszcze prościej, kiedy dysponujemy baza adresową - utworzoną np. w programie Access. Wówczas adresy oraz nagłówki listów generowane są automatycznie na podstawie bazy danych. Dlatego przy pracy z wykorzystaniem korespondencji seryjnej mamy do czynienia z dwoma dokumentami: zawierającym właściwy tekst nadawany wszystkim listom oraz plikiem z danymi adresatów. Korespondencja seryjna jest także przydatna przy drukowaniu etykiet.

• Kr

Kryptografia - kodowanie danych. Stosowane głównie w przypadku elektronicznego transferu pieniędzy i zastrzeżonych informacji za pośrednictwem usług online - zwłaszcza poprzez Internet. Im dłuższe jest hasło i krótszy czas odkodowania, tym lepiej. W funkcję kodowania plików jest też wyposażonych wiele popularnych programów użytkowych, choć tego ypu zabezpieczenia nie należy traktować jako wystarczające. Istnieją bowiem firmy, jak Access Data, zajmujące się tworzeniem oprogramowania służącego do dekodowania chronionych hasłem plików, takich programów jak Microsoft Excel, Word, Paradox czy WordPerfect.


Krzywa B'eziera - typ linii (krzywej) używanej w grafice wektorowej służący do modelowania figur geometrycznych. Jej nazwa pochodzi od nazwiska francuskiego matematyka.

• Ku

Kursor - znacznik pozycji, w której aktualnie jest wprowadzany tekst. Dlatego, abyś coś wpisać w dokumencie, w wybranym miejscu należy najpierw umieścić kursor. Co prawda, może on przybierać różne kształty, lecz zawsze rozpoznamy go po tym, że miga. Kursorem nazywany jest również wskaźnik myszy.


Kursora klawisze - kursor poruszany jest albo za pomocą myszy, albo klawiszy kierunkowych - oznaczonych strzałkami - znajdujących się na klawiaturze po prawej stronie.


Kursora szybkość - szybkość ruchu kursora (wskaźnika) myszy na ekranie monitora. Można ją zmieniać w panelu sterowania.

J.

• Ja

Java - przypominający C++ język programowania nowej generacji. Programy napisane w Javie są niezależne od platformy sprzętowej.

• Jo

Joystick - urządzenie sterujące opracowane specjalnie dla komputerów osobistych i gier wideo, służące do poruszania obiektami na ekranie. Joysticki są najczęściej przyłązane do portu na karcie dźwiękowej.

• Jp

JPEG, JPG - wydajna metoda kompresji plików graficznych. Im bardziej skompresowany jest plik graficzny, tym niższa jest jakość obrazu.

• Ju

Jumper - zworka na płycie głównej lub karcie rozszerzeń, służąca do ich konfigurowania. Obecnie jumpery są stopniowo zastępowane przez ustawienia programowe. Dlatego najczęściej można je jeszcze spotkać na płytach specjalnego przeznaczenia lub starszego typu.


Junk mail - teksty reklamowe przesyłane za pośrednictwem poczty elektronicznej.

I.

• I

I/O adresy - adresy wejścia/wyjścia. Obszar adresowy w pamięci dla urządzeń wejścia/wyjścia, poprzez który sterowniki komunikują się z kartami rozszerzeń. Dostęp do tych adresów umożliwia bezpośrednie czytanie i zapisywanie informacji z lub do tego obszaru danej karty rozszerzeń.

• Ia

IAP - Internet Access Provider. Firma oferująca swym klientom dostęp do Internetu za odpowiednią opłatą.

• Ib

IBM - International Business Machines Corp. Pierwsza wielka firma komputerowa, która początkowo zajmowala się produkcją maszyn do pisania i wielkich maszyn obliczeniowych. Obecnie znajduje się wśród największych potentatów w tej dziedzinie, a do jej najbardziej rozpowszechnionych produktów należy system operacyjny OS/2. IBM koncentruje się ponownie na sferze finansowej, a obecnie na intranecie i zaopatrywaniu banków w sieci, ale także na profesjonalnym oprogramowaniu wykorzystującym język Java.

• Ic

IC - skrót od "Integrated Circuit". Układ scalony, określany również jako chip. Przy umieszczaniu układu scalonego w odpowiedniej dla niego podstawce należy bardzo uważać, by np. przez dotknięcie dłonią nie spowodować na nim wyładowania statycznego lub też nie uszkodzić jednego z jego odprowadzeń przez zbyt silny nacisk.

• Id

IDE - "Integrated Drive Electronics" - przestarzały już standard dysków twardych, choć w wielu komputerach można jeszcze się z nim spotkać. Karta IDE (zwana również interfejsem IDE) jest w stanie obsługiwać dyski o pojemności do 512 megabajtów. Kontroler ten znajduje się na twardym dysku. Enhanced-IDE (EIDE) to nowsza wersja tego standardu, pozwalająca na pracę z dyskami o pojemności do 7,8 GB i charakteryzująca się wyższą wydajnością. Dyski IDE nie muszą być formatowane fabrycznie - wystarczy podzielić je za pomocą programu Fdisk na partycje, a następnie sformatować korzystając z DOS-owego polecenia Format. W aktualnej wersji EIDE stał się prawdziwym standardem. Stanowi silną konkurencję dla znacznie droższego SCSI.

• If

IF - "IF" to jedna z najistotniejszych instrukcji języków programowania typu Basic, Pascal czy Java. Słowo "IF" w językach programowania używanych w Internecie, a więc Javascript, to wyrażenie warunku albo/albo: jeśli dane wyrażenie jest prawdziwe, Javascript wykona zadane instrukcje.
W przeciwnym przypadku wykonane zostaną inne, np. podane po drugim słowie kluczowym - "ELSE". Podobnie wygląda wykonywanie instrukcji warunkowych w innych językach programowania.

• Ig

Igłowa drukarka - należy do grupy drukarek matrycowych, ponieważ drukowane przez nią znaki i grafiki powstają na bazie matrycy składającej się z określonej liczby punktów. Jeszcze kilka lat temu drukarki tego typu dominowały na rynku. Obecnie najczęściej stosowane sa do drukowania formularzy i etykiet. Główną ich zaletą jest niska cena i niewielkie koszty eksploatacji. Wada drukarek igłowych to uciążliwie głośna praca.

• Ik

Ikony programów - ikony to niewielkie obrazki, które służą przede wszystkim do ułatwienia pracy z komputerem za pomocą myszki. Dwukrotne kliknięcie ikony myszką uruchamia z reguły program, który jest przez nią reprezentowany np. na Pulpicie Windows. W ten sposób mogą być też wywoływane funkcje programów.

• Im

Image file - plik image tworzony jest podczas nagrywania danych na dysk CD-ROM za pomocą nagrywarki. Plik taki zawiera dokładnie wszystkie informacje, które mają się znaleźć na nagrywanym dysku. Z jego pomocą możliwa jest także symulacja CD-ROM-u.

Import - w dziedzinie komputerów roi się od najróżniejszych standardów. Dotyczy to zarówno formatów tekstowych, jak i graficznych oraz plików baz danych. Właściwie plik każdego z wymienionych typów można dziś zapisać w kilku różnych formatach. Aby więc móc pracować tylko z jednym programem, zachowując jednocześnie możliwość odczytu i edycji dokumentów zapisanych w innych, konieczne jest importowanie danych. Problem ten dotyczy przede wszystkim baz danych, w przypadku których szczególnie istotna jest dokładność podawania parametrów importu. Przeciwieństwem importu jest eksport. Odpowiednie funkcje importu i eksportu znajdują się obecnie właściwie w każdym programie.

Impulsowe wybieranie numeru - metoda wybierania numeru telefonicznego wykorzystująca liczbę impulsów. Przy wybraniu trójki zostaną wysłane trzy impulsy. Jest to nieco przestarzały i powolny typ wybierania numeru. Obecnie większość aparatów telefonicznych korzysta ze znacznie szybszego, tonowego wybierania sygnałów. Odpowiedni typ wybierania musi zostać określony podczas instalacji większości programów do obsługi faksu i usług online - w razie niewłaściwego jego podania instalowane programy mogą działać nieprawidłowo.

• In

Indeksy dolne - w formułach matematycznych i chemicznych występują często znaki z atrybutem indeksu dolnego lub górnego.


Informatyka - nauka zajmująca się początkowo metodami i techniką przetwarzania oraz przesyłania informacji. Wraz z upowszechnieniem się komputerów podzieliła się na wiele nowych gałęzi. W ten sposób powstały dziedziny związane co prawda z informatyką, lecz jednocześnie ściśle odnoszące się do całkowicie innych obszarów nauki, jak ekonomia, medycyna, prawo, pedagogika czy językoznawstwo. Na wielu uczelniach stworzono na ich bazie zupełnie nowe kierunki nauki. W wielu szkołach informatyka stała się przedmiotem dodatkowym.


Infostrada - ogólne pojęcie oznaczające sieć o dużej przepustowości obejmującą swoim zasięgiem cały świat. Często określa się nim również Internet. Pojęciem pokrewnym do infostrady jest information highway.


Inkjet printer - angielski termin oznaczający drukarkę atramentową.


Inkrementacja - zwiększenie wartości o 1. Przeciwieństwem tej operacji jest dekrementacja.


Input - wprowadzenie informacji do komputera. Pojęcie o znaczeniu przeciwnym - output. W wielu językach programowania instrukcja "INPUT" przejmuje wprowadzanie danych przez użytkownika.


Instalacja - proces kopiowania na dysk twardy komputera plików programu z CD-ROM-u lub dyskietek. Podczas instalacji często możliwe jest definiowanie różnych parametrów programu mających wpływ na sposób jego funkcjonowania. Przebieg procedury instalacyjnej zależy w znacznym stopniu od używanego systemu operacyjnego. Podczas usuwania z systemu programów nie wyposażonych w moduł służący do ich automatycznego odinstalowania w katalogach systemowych mogą pozostać zbędne pliki.


Instalacyjny program - program służący do instalowania programu na dysku twardym komputera. Można go uruchamiać na różne sposoby - najszybciej dwukrotnym kliknięciem w Eksploratorze Windows lub innym menedżerze plików. Producenci oprogramowania nadają plikom instalacyjnym swoich programów przeważnie nazwę INSTALL.EXE lub SETUP.EXE.


Integer - termin używany na określenie luczb całkowitych nazywanych również liczbami stałoprzecinkowymi - w przeciwieństwie do liczb zmiennoprzecinkowych. Liczby typu integer odgrywają istotną rolę podczas programowania, gdyż przeprowadzanie operacji na liczbach całkowitych jest znacznie prostsze, niż przy użyciu liczb zmiennoprzecinkowych.


Intel - czołowy producent procesorów stosowanych w komputerach osobistych. Kilka zespołów tej firmy pracuje bezustannie nad nowymi technologiami procesorów. Intel opracował rodzinę procesorów 80x86 i Pentium. Oprócz procesorów Pentium MMX na rynku dostępne są Pentium Pro i Pentium II, a także 64-bitowy procesor P7.


Interakcyjna telewizja - telewizja interakcyjna ma zrewolucjonizować telewizję do jakiej jesteśmy przyzwyczajeni. Producenci walczą między sobą o standard dekodera cyfrowego, pozostawiając klintów w niepewności. Telewizja interakcyjna wymaga specjalnego zestawu, którego zadaniem byłoby dekodowanie cyfrowych sygnałów przesyłanych kablami lub przez satelitę oraz naliczanie opłat za wybrane przez abonentów usługi TV. Informacje wywyłane przez telewidzów mogłyby być przesyłane kanałem zwrotnym - w ten sposób możliwe byłoby indywidualne steerowanie audycją.


Interfejs - (ang.interface), inaczej złącze. Komputery wyposażone są w kilka złączy różnych standardów, między innymi złącze klawiatury, złącze szeregowe służące np. do podłączenia modemu czy też myszki, a także złącze równoległe przeznaczone dla drukarki i napędów zewnętrznych. Przy zakupie nowego komputera należy zwracać uwagę, aby było ich jak najwięcej. W razie zapełnienia wszystkich złączy możliwe jest dokupienie specjalnej karty, do której możemy przyłączyć kolejne urządzenia, lecz nie jest to najlepsze rozwiązanie.


Interfejs użytkownika - sposób w jaki odbywa się komunikacja między systemem operacyjnym lub programem komputerowym a użytkownikiem. Na ogół rozróżnia się dwa typy interfejsu: z wierszem poleceń (np. taki jak w systemie operacyjnym MS-DOS) i graficzny obsługiwany poprzez system menu i ikony (taki jak w Windows 95). W pierwszym przypadku użytkownik musi wpisywac wszystkie komendy ręcznie, w drugim natomiast - nieporównywalnie prostszym w obsłudze - może wybierać za pomocą myszki polecenia z rozwijalnego menu, klikając ikony uruchamiać programy oraz wywoływać rozmaite funkcje.


Interlinia - to dostęp pomiędzy wierszami tekstu. Zazwyczaj jest ona równa wysokości jednego lub półtora wiersza. Jej wartość możemy zmieniać oddzielnie dla każdego z akapitów.


Internet - globalna sieć łącząca tysiące komputerów za pośrednictwem linii telefonicznych i łączy stałych. Z internetu korzysta obecnie ponad 60 milinów użytkowników. Dzięki podłączeniu do Internetu możliwe jest np wysyłanie poczty elektronicznej i przesyłanie plików z jednego komputera do innego umieszczonego w dowolnym miejscu na Ziemi. Do korzystania z Internetu konieczny jest modem lub karta ISDN. Niektóre usługi internetowe wymagają też posiadania konta internetowego (własnego adresu internetowego) na serwerze udostępnianym przez operatora Internetu.


Internet Explorer - przeglądarka www firmy Microsoft umożliwiająca z poziomu Windows dostęp do stron World Wide Web w Internecie. Konkurencję dla niej stanowi Netscape Navigator. Następcami obecnych wersji przeglądarek mają być całkowicie samodzielne programy, nie wymagające do pracy systemu operacyjnego typu Windows. Jest to również powód, dla którego trwa tak silna rynkowa rywalizacja pomiędzy firmami Microsoft i Netscape.


Intranet - to sieć wykorzystująca technologie Internetu, tyle że funkcjonująca w obrębie jednej firmy, choć jest też możliwe jej częściowe lub całkowite udostępnienie na zewnątrz. Sieci intranetowe ułatwiają komunikację z partnerami handlowymi i klientami, oferując jednocześnie ogromne możliwości w zakresie zarządzania informacjami wewnątrz firmy.

• Io

Iomega - producent alternatywnych typów pamięci masowej jak napędy Zip czy Jazz.

• Ip

IP adres - każdy komputer podłączony do sieci Internet lub innej korzystającej z protokołu TCP/IP posiada własny adres identyfikacyjny IP.

• Ir

IRC (Internet Relay Chat) - usługa internetowa umożliwiająca prowadzenie "rozmow" przez dwie lub więcej osób poprzez wpisywanie tekstu z klawiatury podłączonych do Sieci komputerów.

• Is

ISDN - skrót od "Integrated Services Digital Network". Sieć cyfrowa służąca do bezpośredniej komunikacji i przesyłaniu danych z prędkością do 64 kilobitów na sekundę. Możliwe jest także jednoczesne korzystanie z dwóch kanałów, co umożliwia transfer danych z prędkością 128 kilobitów na sekundę.


ISDN karta - urządzenie umożliwiające podłaczenie do sieci telefonicznej lub ISDN. Dostępne są modele wewnętrzne i zewnętrzne.


ISO - International Standarization Organization. Międzynarodowa organizacja normalizacyjna, zajmująca się ujednolicaniem norm krajowych i opracowaniem norm międzynarodowych.


ISP (Internet Service Provider) - firma oferująca dostęp do usług internetowych i naliczająca swoim klientom należności za korzystanie z Internetu.

H.

• Ha

Hackerzy - hackerami początkowo określani byli zapaleńcy, którzy zajmowali się pisaniem programów wykorzystujących możliwości komputerów w maksymalny sposób. Obecnie za hackerów uznawani są ludzie włamujący się do obcych, wyposażonych często w wiele zabezpieczeń, systemów i sieci komputerowych, aby dostać się do najbardziej tajnych danych.


Hardware - w branży komputerowej rozróżnia się hardware (sprzęt) i software (oprogramowanie). Przez hardware rozumiemy poszczególne komponenty komputera wraz z urządzeniami peryferyjnymi, takimi jak: monitor, dysk twardy, napęd CD-ROM czy drukarka. Natomiast przez software rozumieć należy wszelkiego typu programy i narzędzia uruchamiane w komputerze, np. system operacyjny Windows 95, edytor tekstu czy gry komputerowe.


Hasło - za pomocą hasła możemy zabezpieczać programy, istotne dane oraz połączenia online przed dostępem odób nieupoważnionych. Hasło to kilka znaków, które należy podać, aby uzyskać dostęp, czy to do danych, czy do programu komputerowego. Ze względów praktycznych hasło nie powinno być łatwe do odgadnięcia. Nie powinno to być więc ani nazwisko, ani data urodzenia.

• Hi

Hipertekst - sposób przedstawiania informacji tekstowych w dokumentach multimedialnych. Określone słowa występujące w tekście są powiązane z innymi miejscami w tekście. Te wyróżnione wyrazy są więc odsyłaczami, które po kliknięciu przenoszą nas do wybranego miejsca, gdzie możemy uzyskać dalsze informacje na dany temat. Wyrazy będące tego typu łącznikami najczęściej oznaczone są innym kolorem, a czasem również podkreśleniem.

• Ho

Home banking - niektóre banki oferują klientom możliwość kontrolowania kont i obracania pieniędzmi na odległość za pomocą komputera, a więc np. z domu. Jeśli więc zechcemy przekazać gdzieś jakąś sumę pieniędzy, czy kazać sobie wydrukować wyciąg z konta, wystarczy połączyć się z bankiem za pomocą modemu.

Home shopping - coraz więcej firm i domów wysyłkowych oferuje swe towary poprzez Internet, czyli home shopping. W niektórych przypadkach to po prostu lista dostępnych towarów wraz z ich cenami oraz formularzem zamówienia. Czasem zdarza się jednak, że zaglądając do sklepu w sieci ujrzymy jego wirtualne wnętrze, wystawę, same towary itp.

Hotline - wielu producentów sprzętu i oprogramowania oferuje hotline, czyli serwis telefoniczny, często czynny przez całą dobę. Dzięki niemu klienci danej firmy mogą rozwiązywać wszelkiego typu problemy związane z zakupionym towarem. Inne firmy odpowiadają z kolei na pytania stawiane przez klientów za pośrednictwem faksu, w listach lub poprzez pocztę elektroniczną. Naturalnie w razie jakichkolwiek problemów, przede wszystkim należy zajrzeć do instrukcji programu czy sprzętu, ponieważ z hotline'u powinno się korzystać w razie poważniejszych kłopotów.

• Ht

HTML - skrót od "HyperText Markup Language". HTML to język programowania. Składa się on ze specjalnych kodów opisujących rodzaj czcionki i jej styl w tekstach wyświetlanych na stronach www. Za pomocą tego języka możliwe jest też tworzenie odniesień do innych miejsc w tekście, a także do innych dokumentów. HTML używany jest przede wszystkim do tworzenia stron internetowych. Za jego pomocą budowane są strony World Wide Web. Dokumenty zakodowane w HTML można przeglądać przy użyciu dowolnej przegladarki WWW. Przeglądarki stron internetowych, tj. Microsoft Explorer czy Netscape Navigator, również czytają dokumenty zapisane w formacie HTML, wyświetlając je na ekranie monitora.

HyperTerminal - program służący do przesyłania danych poprzez modem pod Windows 95.

G.

• Gi

Gigabajt - jednostka używana do mierzenia ilości pamięci. Przykładowo pojemność większych dysków twardzych podawana jest w gigabajtach. Jeden gigabajt odpowiada 1024 megabajtom lub 1073741824 bajtom.

• Gł

Głosowa poczta (voice mail) - głos zapisywany w sposób cyfrowy, przesyłany wraz z wiadomościami poprzez Internet. W ten sposób odbiorca wiadomości może usłyszeć jej treść. Konieczne jest jednak do tego posiadanie odpowiedniego oprogramowania obsługującego pocztę głosową.

• Go

Gorący start - kiedy system się zawiesi komputer musi zostać uruchomiony od nowa. W przypadku gorącego startu używany jest albo przycisk Reset, znajdujący się w obudowie komputera, albo kombinacja klawiszy Ctrl+Alt+Delete. Jeśli to nie pomoże, pozostaje jedynie zimny start, czyli wyłączenie i włączenie komputera.

• Gr

Graficzna karta - jest to karta rozszerzeń zamieniająca instrukcje programów w elektryczne sygnały, przesyłane następnie do monitora i sterujące jego pracą. Od zainstalowanej karty graficznej w głównej mierze zależy liczba kolorów możliwych do jednoczesnego wyświetlenia na ekranie komputera oraz możliwa do uzyskania rozdzielczość obrazu.


Graficzne programy - to ogólne określenie obejmujące swym znaczeniem programy służące do malowania i rysowania - jak np. Paint z akcesoriów Windows czy shareware'owy Paint Shop Pro - nadają się szczególnie dobrze do malowania własnych obrazków lub obróbki grafik bitmapowych. Natomiast programy do rysowania, takie jak CorelDRAW, bazują na grafice wektorowej i służą do jej tworzenia oraz obróbki. Programy tego typu znajdują zastosowanie przy tworzeniu projektów technicznych lub planów.


Graficzny filtr - to niewielki program służący do szybkiego i prostego używania plików graficznych zapisanych w różnych formatach, w dowolnych programach graficznych. Właśnie dzięki odpowiedniemu filtrowi graficznemu, obecnemu w Wordzie, możliwe jest umieszczanie w tym edytorze (funkcja Wstaw/Rysunek) obrazów utworzonych w różnych programach graficznych. Ponadto możliwe jest też instalowanie dodatkowych filtrów, dzięki czemu zwiększana jest liczba formatów, w jakich obrazy mogą być wstawiane do Worda.


Grafika - obraz tworzony lub poddawany obróbce za pomocą komputera. Istnieje rozróżnienie pomiędzy grafiką bitmapową i wektorową. Bitmapy to obrazy będące zbiorami punktów - pikseli w różnych kolorach. Natomiast pliki grafiki wektorowej zawierają nie sam obraz,a instrukcje, które wykorzystywane są przez komputer do budowania grafiki na ekranie.


Grupowanie - grafika utworzona za pomocą programu kreślarskiego składa się z wielu linii i figur geometrycznych. Poszczególne elementy tego typu nazywane są obiektami. W przypadku grafiki wektorowej każdy z nich jest obrabiany oddzielnie. Możliwe jest także zespolenie kilku obiektów - operacja taka nosi nazwę grupowania. Dzięki niej można później dokonywać jednoczesnych działań na wszystkich obiektach należących do jednej grupy - np. przesuwać je lub usuwać.

F.

• Fa

Faks - słowo pochodzące od angielskiego "facsimile". Urządzeniea faksujące działają na takiej samej zasadzie jak dserokopiarki. Używa się ich do przesyłania kopii dokumentów za pośrednictwem linii telefonicznych. Faksy skanują dokument przy użyciu fotoczujników, po czym przetwarzają uzyskane dane w sygnały akustyczne i przesyłają je poprzez sieć telefoniczną. Z kolei urządzenie, które je odbiera na drugim końcu linii, drukuje otrzymane informacje, czyli kopię zeskanowanego dokumentu.


Faksmodem - za pomocą faksmodemu możemy używać naszego pceta również do wysyłania i odbierania faksów. Ma to tę zaletę, że dokumenty, które stworzyliśmy u siebie na komputerze, nie muszą być drukowane przed wysłaniem w postaci faksu. Oczywiście, jeśli do wysłania mamy pisma napisane odręcznie, musimy postępować, tak jak w przypadku zwykłego faksu - tzn. uprzednio je skanując. Całkowitą kontrolę nad pracą faksmodemu i przesyłanymi za jego pośrednictwem informacjami sprawuje Windows. Jeżeli więc otrzymamy faks, to pojawi się on w postaci obrazu w naszym komputerze. Następnie możemy go oglądać na ekranie monitora, a w razie potrzeby także wydrukować. Wysyłanie faksów może odbywać się w różny sposób. Najlepszym chyba rozwiązaniem jest zainstalowanie faksmodemu jako sterownika drukarki. Wówczas, jeśli zajdzie potrzeba wysłania wybranego dokumentu jako faksu, wystarczy go po prostu wydrukować, wybierając jednak uprzednio jako urządzenie drukujące faksmodem. Na koniec podajemy numer adresata i faks zostaje nadany.



FAT - to akronim od "File Allocation Table" (tablica alokacji plików). Jest to plik specjalnego typu, znajdujący się na dyskietce lub twardym dysku. Zawarte są w nim nazwy, rozmiary i daty wszystkich plików zapisanych na danym nośniku danych. Ponadto w tablicy alokacji znajdują się dokładne informacje o tym, w jakich klastrach pliki zostały zachowane na dysku. Jeżeli np. chcemy otworzyć jakiś plik, system operacyjny najpierw będzie musiał odczytać z tablicy informacje na temat jego położenia. Co prawda, plik zawierający te dane jest ukryty, a więc niewidoczny dla użytkownika, lecz bez niego nie byłoby możliwe odnalezienie jakichkolwiek informacji zapisanych na twardym dysku.

• Fi

FidoNet - największa, bo składająca się z ponad 33 000 węzłów, nie komercyjna sieć BBS-ów, poprzez którą za pomocą modemu możliwe jest wysyłanie poczty do milionów innych użytkowników.


Filtry - to programy pomocnicze, służące do odczytywania, dokonywania konwersji i przetwarzania danych. Jeżeli chcielibyśmy np. w jakimś programie otworzyć plik, który został utworzony w innym programie, możemy to uczynić właśnie za pomocą odpowiedniego filtru, dokonującego konwersji dokumentu do postaci zrozumiałej dla aktualnie uruchomionej aplikacji.

• Fo

Folder - w Windows 95 używane wcześniej pojęcie katalogu zostało zamienione na folder. Tak więc w folderze możemy umieszczać pliki, skróty do plików oraz inne foldery. Przejrzyście zbudowana hierarchia folderów pozwala na efektywne zarządzanie plikami zapisanymi na twardym dysku.


Fonty - fontami określa się zestawy znaków konkretnego kroju pisma. Najczęściej używanymi są: Arial, Times New Roman oraz Helvetica. W Windows dostępnych jest wiele fontów - wśród nich znajdują się tak zwane skalowane fonty, których znaki można drukować i wyświetlać w dowolnej wielkości, oraz nieskalowalne, jak MS Serif, które pojawiają się na ekranie monitora i na wydruku jedynie w pewnych rozmiarach - nie można ich więc ani pomniejszać, ani powiększać. Pliki fontów noszą rozszerzenie .FON i znajdują się na twardym dysku w katalogu WINDOWS/FONTS.



Format liczb - to format decydujący o tym, w jakiej postaci są prezentowane liczby, a więc jako data, waluta, udział procentowy czy wartość liczbowa z określoną liczbą cyfr po przecinku. Z definiowaniem formatu liczb najczęściej możemy się spotkać w arkuszach kalkulacyjnych oraz programach zarządzających bazami danych.



Format pliku - sposób, w jaki komputer zapisuje pliki na dysku. Np. dokumenty tworzone za pomocą edytora tekstu, jak Word, zawierają wyłącznie jego własne kody dla zachowywania wszystkich potrzebnych mu informacji. Kody takie to nic innego, jak informacje o atrybutach tekstu, szerokości marginesów stron oraz obiektów umieszczonych w danym dokumencie. Każdy program zapisuje pliki we własnym formacie. Oznacza to, że pliki, które nie zostały utworzone za pomocą używanego przez nas edytora tekstu, muszą zostać poddane konwersji, zanim będziemy je mogli w nim odczytać.



Formatowanie (nośników danych) - nie zapisane, nowe nośniki danych, jak dyskietki czy dyski twarde, muszą zostać poddane formatowaniu, zanim będzie można na nich zapisać jakiekolwiek pliki. W trakcie formatowania nośnia danych sprawdza się, czy nie występują na nim jakieś błędy, a następnie przygotowywuje się go do pracy w systemie. Przygotowanie to polega na podzieleniu nośnika na poszczególne ścieżki i sektory. Kiedy kupujemy nowy komputer jego twardy dysk najczęściej jest już sformatowany. Jeżeli formatowanie dyskietek jest dla nas zbyt niewygodne, możemy naturalnie zaopatrzyć się w nieco droższe, lecz już fabrycznie sformatowane dyskietki.



Formatowanie (tekstu) - formatowaniem określa się również nadawanie określonego wyglądu tekstowi w edytorze tekstu lub programie DTP. Przykładowo w edytorze Microsoft Word istnieje rozróżnienie pomiędzy formatowaniem stron, akapitów i znaków.
Kiedy tworzymy w Wordzie nową stronę, między innymi możemy wybrać dla niej jeden z dostępnych formatów papieru, orientację (pionową, poziomą) oraz rozmiary marginesów. Służy do tego opcja menu Plik/Ustawienia strony. Za pomocą formatowania akapitowego definiujemy wyrównanie tekstu, wstawiamy wcięcia oraz odstępy między wierszami i akapitami. Służy do tego opcja Format/Akapit.
Po wybraniu Format/Czcionka zostanie wyświetlone okno dialogowe, z takimi parametrami jak: czcionki, ich rodzaj, styl i efekty - podkreślenie, pogrubienie, kursywa i inne, za pomocą których możemy wyróżniać zaznaczone fragmenty tekstu. Jeśli dość często zdarza się nam formatować tekst w identyczny sposób, np. informacje na temat adresata w korespondencji firmowej, zdefiniowane formaty możemy zapisać w postaci szablonu. Nowsze edytory tekstu oferują mechanizmy, które w znacznej mierze pomagają użytkownikowi tworzyć tego typu szablony dokumentów. Ponadto niektóre z edytorów wyposażone są już w gotowe szablony - np. Word, wraz z którym otrzymujemy wzory różnego typu listów, faksów, raportów i innych dokumentów.

• Fr

Freeware - to sztuczne złożenie słów: "free" (gratis, darmowo) oraz "software". Pojęcie to oznacza oprogramowanie stworzone w celach nie komercyjnych. Programy freeware'owe można używać za darmo.

• Fu

Funkcyjne klawisze - w przeciwieństwie do maszyny do pisania klawiatura komputera wyposażona jest dodatkowo w tzw. klawisze funkcyjne, których najczęściej jest dwanaście. Znajdują się one w górnej części klawiatury i oznaczone są symbolami od F1 do F12. Klawisze funkcyjne spełniają w różnych programach różne zadania. Jedynie F1 w większości przypadków powoduje wyświetlenie okna pomocy.

E.

• Ed

Edutainment - jest to wyraz powstały z połączenia dwóch angielskich słów: "education" (kształcenie) i "entertainment" (zabawa). Edutainment to multimedialne programy edukacyjne, które ucząc, mają bawić. Obok tekstu zawierają one mnóstwo obrazków, grafiki, sekwencji wideo, a także dźwięk. Przekazywana w ten sposób wiedza szybciej i skuteczniej trafia do odbiorcy, a zabawa nierzadko jest świetna. Jednakże ze względu na wysokie wymagania, jeśli chodzi o pamięć dyskową, programy tego typu najczęściej rozpowszechniane są na CD-ROM-ach.


Edytor - program lub część programu służący do edycji, czyli tworzenia, obróbki i przeglądania danych. Edytory przypominają proste procesory tekstu. Najczęściej różnią się od edytorów tekstu tym, że pozwalają jedynie na edycję w trybie tekstowym, wiersz, po wierszu, podczas gdy te drugie posiadają bardziej rozbudowane funkcje, jak możliwość podglądu strony. Windows 95 wyposażony jest we własny edytor. Uruchamiamy go kliknięciem przycisku Start i wybieraniem pozycji
Programy / Akcesoria / Notatnik. Edytora tego możemy używać jak zwykłego notatnika. Wpisywany tekst nie może być w nim oczywiście formatowany i zapisywany jest jedynie w formacie tekstowym. Zapisany w ten sposób dokument można otworzyć w bardziej rozbudowanym edytorze tekstu. Zanim to jednak zrobimy, musimy poddać go konwersji.


Edytor tekstu - pojęcie ogólne, obejmujące swym znaczeniem wszystkie programy służące do edycji tekstu. Najbardziej znanymi obecnie edytorami są: Word i WordPerfect.

• Ei

EIDE dysk twardy - EIDE to skrót od "Enhanced Integrated Device Equipment". Dyski twarde EIDE wyposażone są w rozszerzone złącze IDE. Kupując dziś nowy komputer, otrzymujemy wraz z nim najczęściej właśnie dysk EIDE, który stał się już standardem.


EISA magistrala - skrót od "Enhanced Industry Standard Architecture". Magistralą nazywany jest system zarządzający komunikacją danych pomiędzy poszczególnymi elementami komputera. EISA jest następcą systemu ISA. Obie magistrale pozwalają na umieszczanie w pececie kart rozszerzeń. Dzięki ich zastosowaniu dane mogą szybciej przepływać między urządzeniami zewnętrznymi i komputerem. Oba systemy różnią się jednak od siebie pod względem liczby kanałów, którymi przesyłane są informacje - tak zwanej szerokości magistrali, a więc i prędkości transferu. ISA ma szerokość 16 bitów, natomiast EISA - 32 bitów.

• Ek

Ekran płaski - ekrany tego typu można spotkać przede wszystkim w komputerach przenośnych, jak notebooki czy palmtopy. Nie mają one kineskopów - stąd ich waga i rozmiary są znacznie mniejsze niż monitorów komputerów typu deskop. Ponadto wyświetlany obraz jest całkowicie pozbawiony migotania. Wykorzystuje się w nich różne technologie, między innymi mamy ekrany LCD, elektroluminescencyjne oraz plazmowe. LCD to akronim od "Liquid Crystal Display" (wyświetlacz ciekłokrystaliczny).


Ekspertowy system - program wyciągający wnioski na podstawie danych wprowadzanych do komputera i zebranych w postaci bazy. Systemy ekspertowe zaliczane są do dziedziny sztucznej inteligencji. Przede wszystkim znajdują zastosowanie w medycynie - np. w stawianiu diagnozy.


Eksplorator - to program, w jaki wyposażony został Windows 95, a który służy do zarządzania programami i plikami znajdującymi się na twardym dysku, dyskietkach i innych nośnikach danych. Za pomocą Eksploratora możliwe jest kopiowanie plików, przenoszenie ich pomiędzy katalogami oraz ich usuwanie. Ponadto jest on wykorzystywany do tworzenia nowych folderów, skrótów do już istniejących lub po prostu do zmieniania ich nazw. Eksplorator uruchamiamy poprzez menu systemu - klikając przycisk Start i wybierając pozycję Programy / Eksplorator Windows. Zadania, jakimi zajmuje się Eksplorator w Windows 95, w Windows 3.x wykonuje się poprzez Menedżera programów i Menedżer plików.



Eksport - to zamiana pliku z jego pierwotnej postaci do innego formatu, aby było możliwe odczytanie go w innym programie. Kiedy napiszemy dokument w Wordzie dla Windows, a następnie zechcemy otworzyć go w jakimś innym programie do edycji tekstu - np. WordPerfekcie, musimy wyeksportować tekst do formatu WordPerfect. W tym celu w menu Plik klikamy polecenie Zapisz jako, po czym z listy przy opcji Zapisz jako typ wybieramy żądany format.

• Em

E-mail - skrót od "electronic mail" (poczta elektroniczna). E-mail jest systemem pozwalającym na wysyłanie i odbieranie wiadomości w obrębie sieci. Jeśli posiadamu dostęp do Internetu, możemy tą drogą przesyłać wiadomości na cały świat. Potrzebne jest jednak do tego specjalne oprogramowanie oraz modem.

Emoticon - wyraz "emoticon" pochodzi od dwóch słów: "emotion" i "icon". Kiedy przesyłamy wiadomości pocztą elektroniczną lub bierzemy udział w dyskusji w Internecie, z reguły dość trudno jest nam wyrazić nasze nastawienie do poruszanych tematów. Oczywiście, można napisać: "jestem szczęśliwy", lecz wówczas nie będzie dokładnie wiadomo, czy rzeczywiście jesteśmy szczęśliwi, czy jest to tylko ironiczne stwierdzenie. Konieczny byłby wówczas dodatek w stylu: "Ostatnia uwaga była ironiczna". Ponieważ byłoby to jednak zbyt uciążliwe, użytkownicy Internetu wpadli na pomysł wyrażania uczuć za pomocą emoticons, określanych też jako smileys, buźki lub śmieszki, które wpisuje się znacznie szybciej i łatwiej. Po obróceniu kartki o 90 stopni z łatwością rozpoznamy znaczenia poszczególnych buziek. Najczęściej używanymi są: :-) lub :) (śmiech), :-( lub :( (smutek), :-<>


EMS - akronim od "Expanded Memory System" (system zarządzania pamięcią rozszerzoną). EMS to szczególny rodzaj pamięci operacyjnej. Jest ona potrzebna, ponieważ MS-DOS udostępnia jedynie 640 KB. Również Windows korzysta z pamięci rozszerzonej, automatycznie udostępniając ją uruchamianym programom.

Emulacja - naśladowanie lub "udawanie" programu albo któregoś z urządzeń komputera. Na komputerach Macintosh zachodzi np. czasem potrzeba emulacji systemu Windows, aby możliwe było uruchomienie na nich programów napisanych dla tego systemu.

• En

Enter klawisz - w niektórych komputerach oznaczany również jako Return. Znajduje się po prawej stronie klawiatury i najczęściej posiada dodatkowe oznaczenie w postaci znaczka "<---".
W edytorach tekstu i programach DTP służy do tworzenia nowego akapitu. Znacznik kursora tekstowego przeskakuje wówczas do kolejnego wiersza. Ponadto klawisz ten używany jest do potwierdzania dokonywanych zmian, wprowadzonych poleceń lub rozkazów, wydawanych systemowi operacyjnemu i programom.

• Ep

EPS plik - akronim od "Encapsulated PostScript File". EPS to specjalny format pliku, w którym zapisywane są wszelkie informacje na temat danego dokumentu, wymagane do wydrukowania go przez drukarkę. W plikach tych zawierane są instrukcje PostScriptu - języka opisu strony. EPS-y mogą być importowane do programów DTP, a następnie drukowane na drukarkach postscriptowych.

• Er

Era informacyjna - elektronika używana w przemyśle rozrywkowym, komputery i technologie telekomunikacyjne rozwijają się wspólnie. Informacje dostarczane za pośrednictwem mediów wprost nas zalewają - by było możliwe pełne korzystanie z obecnej wiedzy, potrzebny jest sprawny system zarządzania nimi. Optymiści już dziś nazywają dzisiejsze czasy erą informacyjną, choć nie opracowano jeszcze odpowiednio sprawnego systemu, za pomocą którego możliwy byłby pełny dostęp do wszystkich istniejących danych.

• Es

Esc klawisz - "Escape" oznacza w języku angielskim ucieczkę. Klawisz po lewej stronie w górnym rogu klawiatury oznaczony napisem Esc służy w wielu programach do przerwania przeprowadzanej operacji. W kombinacji z klawiszem Ctrl otwiera dostęp do menu systemowego Windows 95.
Z kolei naciskając klawisze Alt i Esc możemy się, szybko przelączać pomiędzy aktualnie uruchomionymi programami. Dzięki temu, aby skorzystać z jednego programu, wcale nie trzeba zamykać innego, w którym się aktualnie znajdujemy.

• Et

Ethernet - sieć lokalna, zbudowana na zasadzie magistrali - wszystkie komputery podłączone są do jednego kanału danych.

• Ex

Excel - popularny arkusz kalkulacyjny firmy Microsoft. Przede wszystkim służy do zapisywania wartości liczbowych, a następnie tworzenia ich zestawień, umożliwiając również prezentowanie danych w sposób graficzny. Poszczególne luczby wpisuje się w tak zwane komórki - te zaś pogrupowane są w wiersze i kolumny. We wpisywanych formułach umieszczane są albo liczby, albo odnośniki do komórek zawierających wartości liczbowe, ale i wprowadzone formuły. W ten sposób możliwe jest efektywne przeprowadzanie zarówno prostych działań, jak dodawanie czy mnożenie, poprzez operacje statystyczne, aż po złożone analizy.


Exchange - dostarczany wraz z Windows 95 program służący do odbierania i wywyłania poczty elektronicznej. Za jego pomocą możliwe jest również wywyłanie faksów. Jeżeli mamy na dysku zainstalowany Microsoft Exchange, wywyłanie i odbieranie wiadomości e-mailowych może się odbywać wprost z Pulpitu Windows - po podwójnym kliknięciu ikony tego programu.


EXE plik - akronim od "executable file" (plik uruchomieniowy). EXE to rozszerzenie plików, poprzez które uruchamia się programy.

D.

• Da

Dane - to informacje czytane i przetwarzane przez komputer.


DAT - to akronim od "Digital Audio Tape". Na kasetach DAT zapisywana jest muzyka lub dane komputerowe jakości CD. Tego typu nośniki danych charakteryzują się pojemnością do 1,7 gigabajta. Dlatego są często używane do zapisywania kopii bezpieczeństwa.

• Db
  

dBase - stanowił kiedyś standard wśród baz danych. W międzyczasie został jednak wyparty przez programy konkurencyjne. Mimo to większość dzisiejszych potentatów tej grupy programów wciąż dysponuje możliwością odczytywania, jak i zapisywania plików w formacie dBase'a.

• Dd

DDE - to skrót od "Dynamic Data Exchange" (dynamiczna wymiana danych). Jest to specjalna metoda wymiany danych pomiędzy dwoma lub więcej programami pracującymi w Windows. Jeśli chcemy jej użyć, musimy wpierw otworzyć wszystkie programy, pomiędzy którymi mamy zamiar wymieniać informacje. Następnie wydajemy Windows polecenie, by utworzone zostało połączenie pomiędzy dwoma wybranymi programami. Może to być np. edytor tekstu i arkusz kalkulacyjny, pomiędzy którymi chcemy dokonać wymiany danych. Technika DDE jest obecnie obsługiwana przez większość programów pracujących w Windows.

• De

Dead key - czyli "martwy klawisz", to taki klawisz, który potrafi generować znak na ekranie komputera jedynie w kombinacji z jakimś innym klawiszem. Jeśli np. zechcemy umieścić w tekście słowo zawierające francuski akcent, najpierw będziemy musieli nacisnąć klawisz akcentu, a dopiero później literę, nad którą ma się on pokazać.


Debugger - debuggery to specjalne programy pomocnicze, które służą do wyszukiwania błędów w innych programach. Używane są przede wszystkim przez programistów.


Default - (ustawienie domyślne) określa się wszystkie ustawienia początkowe programów. Kiedy np. uruchomimy Worda i wpiszemy jakiś znak, to program użyje do tego ustawień domyślnych - a więc wybranej czcionki o określonej wielkości, rozmiarów strony, marginesów i akapitów. Jeśli dla wybranego dokumentu zechcemy użyć innych ustawień, możemy to zrobić w każdej chwili - zostaną one zapisane wraz z dokumentem. Lecz kiedy znów utworzymy nowy dokument - program ponownie użyje wartości domyślnych. W większości wypadków zmiana ustawień domyślnych nie jest zalecana. Jeśli natomiast chcemy częściej używać jakichś specjalnych formatów, najlepiej zapisać je w postaci oddzielnego szablonu.


Defragmentacja - podczas dokonywania zapisu na twardym dysku komputer musi wyszukiwać na nim fragmenty wolnego miejsca. Podczas usuwania plików powstają w ich miejscu wolne obszary, które przy zapisie kolejnych plików ponownie są wypełniane danymi. W takiej sytuacji pliki te zapisywane są jednak po kawałku w różnych miejscach na dysku. Oczywiście, same dane na tym nie cierpią, jednakże wydłuża się czas ich odczytu, który może stać się zbyt długi, jeśli na dysku znajdzie się zbyt wiele porozdzielanych plików.
Istnieją specjalne programy pomocnicze, których zadaniem jest ponowna defragmentacja wszystkich plików na dysku. Kawałki poszczególnych plików są wówczas zbierane i lokowane obok siebie. Windows 95 również posiada program tego typu, mianowicie "Defragmentator dysków".


Dekompresja - gdy pliki zajmują zbyt wiele miejsca na dysku, możliwe jest zmniejszenie ich rozmiarów, bez straty zapisanych w nich informacji. Technika ta nosi nazwę kompresji. Zanim jednak możliwe będzie użycie skompresowanego pliku, konieczne jest jego zdekompresowanie, inaczej: rozpakowanie, do czego potrzebny jest specjalny program. Znaczy to, że skompresowanym plikom zostanie przywrócona ich oryginalna postać. Dane poddawane są kompresji przede wszystkim w dwóch sytuacjach: kiedy na dysku znajduje się już niewiele wolnego miejsca oraz podczas przesyłania danych za pośrednictwem linii telefonicznych.


Demo wersja - wersją demo określa się program, który został stworzony wyłącznie do przetestowania i wypróbowania. W wersjach demonstracyjnych programów przeważnie zablokowana jest większość najbardziej użytecznych funkcji, tj. drukowanie czy zapis na dysku. Najczęściej możliwości wersji demo są na tyle ograniczone, że niopłacalne jest używanie ich na co dzień.


Demodulacja - kiedy dane przesyłane są za pośrednictwem linii telefonicznych, modem, który je wysyła, zamienia dane komputerowe w akustyczne sygnały analogowe. Operacja ta nazywana jest modulacją. Po drugiej stronie linii znajduje się drugi modem, który odbiera przesyłane sygnały i zamienia je z powrotem w sygnały zrozumiałe dla komputera. Tę opcję nazywa się demodulacją.


Deskop - to angielska nazwa Pulpitu z Windows 95, czyli obszaru roboczego. Między innymi znajdują się na nim ikony służące do szybszego uruchamiania programów, pasek zadań, przycisk Start oraz Kosz. Najlepiej wyobrazić sobie Pulpit jako normalny blat biurka, na którym znajdują się różne teczki z dokumentami.


Deskop komputer - komputery typu deskop nazywane są również biurkowymi. W ich przypadku sam komputer, monitor oraz klawiatura to oddzielne części. W przeciwieństwie do komputerów umieszczanych w obudowie typu tower komputery deskop umieszczane są zazwyczaj na biurku. Obok nich istnieją jeszcze mniejsze komputery, przenośne, nazywane notebookami i palmtopami.

• Di

Diagram - w postaci diagramów prezentowane są dane zawarte w arkuszach kalkulacyjnych lub wyniki przeprowadzanych obliczeń.


Dialogowe pole - Windows i inne programy wykorzystujące graficzny interfejs posługują się specjalnymi oknami do przyjmowania wydawanych przez użytkownika poleceń. Okna te nazywane są polami lub oknami dialogowymi. W większości z nich znajdują się opcje wybierane jednym kliknięciem myszy. Pozwala to na zaoszczędzenie czasu i wysiłku użytkownika, który w przeciwnym razie musiałby wprowadzać wszystkie wartości i polecenia za pomocą klawiatury. Okna dialogowe pojawiają się po wybraniu niektórych funkcji menu, tj.: "Plik / Zapisz", "Drukuj", "Otwórz" czy "Format / Akapit".


Dithering - pojęcie z dziedziny grafiki komputerowej. Ditheringiem określa się symulację przejść pomiędzy kolorami lub odcieniami szarości, stosowaną podczas wyświetlania obrazu na ekranie lub drukowania na papierze. Dzięki niemu oko ludzkie nie dostrzega wyraźnych granic pomiędzy sąsiadującymi ze sobą kolejnymi kolorami lub odcieniami szarości; bez ditheringu takie płynne przejścia kolorów nie byłyby możliwe. Poszczególne piksele generowane są na bazie matryc 2 x 2 lub 3 x 3. Przy zastosowanej symulacji piksele odcieni szarości przyjmują albo kolor czarny, albo biały, lecz oko ludzkie nie jest już w stanie ich rozpoznać jako pojedynczych punktów. Jeżeli w danej matrycy piksele białe i czarne rozdzielone są w równej proporcji, będziemy ja postrzegać jako kolor szary. Im więcej pojawi się w niej pikseli w kolorze białym, tym jaśniejszy odcień szarości będziemy widzieć. I na odwrót - im więcej czarnych pikseli, tym ciemniejszy otrzymamy odcień szarości. W analogiczny sposób drukarki kolorowe mogą mieszać ze sobą różne barwy. Technika ta posiada jednak jedną zasadniczą wadę: im więcej zostanie wygenerowanych odcieni kolorów lub szarości, tym niższa będzie rozdzielczość takiego obrazu.

• Dl

DLL - skrót od Dynamic Link Library - to rozszerzenie plików zawierających biblioteki dołączane do programów. Pliki DLL są częścią składową programów pracujących w Windows i są ładowane do pamięci dopiero w momencie, kiedy są rzeczywiście potrzebne. Pliki tego typu zawierają kod wybranych funkcji danego programu. Dlatego w wypadku bardziej złożonych edytorów tekstu można spotkać wiele plików z takim rozszerzeniem. Umieszczony jest w nich kod takich funkcji, jak moduł sprawdzając pisownię, drukowanie listów czy funkcje formatujące. Sam Windows również korzysta z plików DLL - przy wywoływaniu funkcji, które są rzadziej używane. Pliki te znajdują się w katalogu systemowym Windows (SYSTEM).

• Dm

DMA - (skrót od Direct Memory Access - bezpośredni dostęp do pamięci) to technika pozwalająca niektórym urządzeniom komputera uzyskiwać bezpośredni dostęp do modułów pamięci operacyjnej, a więc bez pośrednika w postaci procesora. Jeśli np. karta graficzna potrzebuje informacji zawartych w pamięci operacyjnej i transfer danych przeprowadzany jest bez wykorzystania DMA - proces ten odbywa się za pośrednictwem procesora. Dane są więc ładowane ze źródła do procesora, a od niego dopiero przesyłane do karty graficznej. W wersji z DMA karta graficzna przejmuje na krótki moment kontrolę nad systemem i pobiera potrzebne informacje bezpośrednio z pamięci operacyjnej. W pierwszym przypadku procesor musi przerwać wykonywane operacje, by przesłać odebrane właśnie dane do karty graficznej. Przy zastosowaniu DMA natomiast wszystko odbywa się znacznie szybciej, ponieważ procesor jest w stanie w dużo krótszym czasie przeprowadzić aktualnie wykonywane operacje.

• Do

Dokument - plik utworzony przez program użytkowy. Dokumenty to między innymi pliki zawierające tekst czy tabele utworzone za pomocą arkusza kalkulacyjnego.



DOS - zanim na rynku pojawił się Windows, standardowym systemem operacyjnym komputerów typu PC był DOS (skrót od Disk Operating System). W gruncie rzeczy DOS to nic innego jak program, który zajmuje się organizacją plików znajdujących się na dysku lub dyskietkach. DOS zapamiętuje, gdzie i kiedy dane pliki zostały zapisane i jaki mają rozmiar. Ponadto z poziomu DOS-a możliwe jest też uruchamianie innych programów. Oczywiście DOS nie jest systemem zbyt przyjaznym dla użytkownika. W przeciwieństwie do Windows, wyposażonego w graficzny interfejs, ma tę wadę, że wszystkie polecenia muszą być w nim wpisywane za pomocą klawiatury w linii komend. Jest to dość niewygodne, nie mówiąc już o tym, że użytkownik musi znać poszczególne polecenia i ich parametry na pamięć albo też podczas ich wpisywania sprawdzać, czy użył dobrej składni.


Dostawcy informacji - zajmują się przygotowywaniem elektronicznych zbiorów danych, jak słowniki czy archiwa. Przede wszystkim chodzi tu o informacje dostępne w Internecie, choć ich dostawcy niekoniecznie sami muszą je zbierać.


Download - to pojęcie, którym określa się ściąganie za pośrednictwem sieci lub modemu programów lub plików na twardy dysk własnego komputera. Przesyłanie danych w przeciwnym kierunku, a więc z własnego komputera na inny, określane jest jako upload.

• Dp

Dpi - (skrót od: dots per inch, czyli punkty na cal) to jednostka używana do mierzenia rozdzielczości druku. Jeżeli drukarka charakteryzuje się rozdzielczością równą 300 dpi, oznacza to, że jest w stanie drukować do 300 punktów na jednym calu papieru. Jeden cal równy jest 2,54 centymetra. Większość używanych obecnie drukarek posiada rozdzielczość 300 lub 600 dpi. Bardzo dobre drukarki laserowe są w stanie osiągać rozdzielczość równą 1200 dpi.

• Dr

Drukarka - to urządzenie służące do drukowania na papierze tekstu lub grafiki zapisanej na dysku. Najbardziej rozpowszechnione są drukarki igłowe, atramentowe i laserowe. Drukarki igłowe są niezwykle korzystne, jeśli chodzi o cenę, lecz nie pozwalają uzyskać wydruku tak wysokiej jakości, jaką gwarantują drukarki atramentowe i laserowe. Drukarki atramentowe z kolei są dość atrakcyjne cenowo, a poza tym oferują możliwość drukowania również w kolorze. Jednak najlepsza jakość uzyskiwana jest przy użyciu drukarek laserowych.


Drukarki sterownik - ponieważ drukarki znacznie się między sobą różnią, do ich obsługi potrzebny jest specjalny program, tzw. sterownik, który umożliwia ich współpracę z komputerem.


Drukarki szybkość - szybkość drukarki mierzona jest w liczbie stron możliwych do wydrukowania w ciągu jednej minuty. Stąd jest ona często oznaczana jako ppm (pages per minute = stron na minutę). Proste drukarki pozwalają na wydruk od dwóch do sześciu stron w ciągu minuty, natomiast lepsze - nawet do dwunastu.


Drukowania menedżer - program pomocniczy systemu operacyjnego, odpowiedzialny za drukowanie. Organizuje proces drukowania w taki sposób, aby nie blokował on całego komputera i by w czasie drukowania użytkownik nie musiał przerywać pracy.


Drukująca głowica - część drukarki, której zadaniem jest nanoszenie na papier atramentu. Drukarki igłowe posiadają głowice wyposażone w igły. Z kolei głowica drukarki atramentowej wyposażona jest w mikroskopijnej wielkości dysze, którymi atrament jest wtryskiwany na papier.

• Dt

DTP programy - (skrót od Deskop Publishing Program) używane są do przygotowania dokumentów przeznaczonych do druku: gazet, magazynów czy książek. Programy tego typu nadają się do budowania specyficznych układów strony, formatów czy wspólnego komponowania bloków tekstu i grafiki. Programów DTP, tj. AdobePageMaker, QuarkXPress czy Ventura Publisher, używają przede wszystkim ludzie zajmujący się składem tekstu i grafiką.

• Dw

Dwukrotne kliknięcie - dwukrotne kliknięcie lewym przyciskiem myszy, np. ikony na Pulpicie Windows najczęściej powoduje uruchomienie powiązanego z nią programu. Jeśli z kolei dwukrotnie klikniemy ikonę pliku, Windows spróbuje wystartować aplikację, w której plik ten został utworzony. Aby system rozpoznał dwukrotne kliknięcie, dwa naciśnięcia lewego przycisku myszy muszą nastąpić w bardzo krótkim odstępie czasu. Jeśli okaże się, że klikamy zbyt wolno, a chcielibyśmy, aby takie klikanie rozpoznawane było jako dwukrotne, musimy zmienić odpowiednie ustawienie w Panelu sterowania pod ikoną "Mysz".

• Dy

Dysk startowy - nośnik danych, na którym znajduje się specjalny program ładujący system operacyjny. W przypadku PC-eta jest to zazwyczaj dysk twardy, choć równie dobrze może to być i dyskietka. Posiadanie przygotowanej dyskietki startowej zalecane jest z tego względu, że zawsze może zdarzyć się jakaś awaria twardego dysku. Wówczas, w razie braku takiej dyskietki, nie będziemy w stanie w żaden sposób uruchomić komputera. W Windows 95 do tworzenia dyskietki startowej służy polecenie "Dysk startowy / Utwórz dysk".


Dysk twardy - to nośnik danych, na którym możemy przez dłuższy czas przechowywać programy i ich pliki. Inaczej niż w przypadku pamięci operacyjnej, po wyłączeniu komputera dane te nie są przez nas tracone. Dysk twardy umieszczony jest we wnętrzu komputera i w przeciwieństwie do dyskietek charakteryzuje się stosunkowo wysoką liczbą obrotów na minutę oraz gęstością zapisu danych. Pozwala to na uzyskanie znacznie krótszego czasu dostępu do danych i większej pojemności. Obecnie na ogół stosuje się dyski twarde o pojemności wynoszącej od 1 do 4 GB.


Dyskietka - nośnik danych, na którym informacje zapisywane są w podobny sposób, co dźwięk na kasetach magnetofonowych. Najpowszechniej stosowane są dyskietki 3,5-calowe w formacie: Double Density (DD) oraz High Density (HD). Pojemność dyskietek typu HD równa jest 1,4 MB i jest to dwukrotnie więcej niż to, co oferują dyskietki DD (720KB). Można też spotkać dyskietki starszego typu, o średnicy 5,25 cala i pojemności 360 KB lub 1,2 MB. Dyskietki służą przede wszystkim do przenoszenia danych pomiędzy komputerami. Co prawda, możliwe jest też uruchamianie zapisanych na nich programów, lecz do tego celu dyskietki są zbyt wolne i mają zbyt małą pojemność.

• Dź

Dźwiękowa karta - aby możliwe było nagrywanie i odtwarzanie dźwięku za pomocą komputera, potrzebna jest karta dźwiękowa lub procesor dźwięku. Dobrze jest, gdy karta dźwiękowa obsługuje General MIDI - standard zapisywania i odtwarzania muzyki. Poszczególne karty dźwiękowe mogą się znacznie różnić między sobą pod względem jakości odtwarzanego dźwięku.